Μάρτιος 1945: Εθνική αποκατάσταση στην Ήπειρο. Η Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών της Γενικής Διοικήσεως Ηπείρου συγκεντρώνει στοιχεία για τη διαγωγή κατά την περίοδο της Εαμοκρατίας στα Ιωάννινα, τον Οικονομικών Υπαλλήλων. Πληροφορούμαστε ότι για τους Εφοριακούς υπαλλήλους πληροφοριοδότες είναι τρεις συνάδελφοι.
Απρίλιος – Μάιος 1945: Με την υπ’ αριθ. 3093/30-4-1945 διαταγή της Γενικής Διοικήσεως Ηπείρου μου έγινε μετάθεση από τα Ιωάννινα στην Παραμυθιά. Τώρα, όλοι (γονείς, αδελφή, παιδιά της και ο αδελφός μου) είμαστε εγκαταστημένοι στα Ιωάννινα. Προσπαθώ να μάθω τα αίτια αυτής της ανεπιθύμητης και ασύμφορης μεταθέσεως. Τελικά παρουσιάζομαι στην Επιθεωρητή Οικον. Εφοριών Παναγ. Κατσικόπουλο. Μ’ ακούει με προσοχή και φανερώνει το ήθος και την ανθρωπιά του, λέγοντάς μου: «Είσαι θύμα αθλίων συναδέλφων σου και ενός του ταμειακού Κλάδου. Να μου φέρεις αμέσως μια αναφορά σου, ότι δεν ανέλαβες υπηρεσία στην ΕΤΑ». Εκάθησα στο διπλανό γραφείο του βοηθού Επιθεωρητού Εφοριακού και λαμπρού ανθρώπου Κώστα Παπακώστα, όπου συνέταξα την ανωτέρω αναφορά μου με ημερομηνία 5 Μαΐου 1945, την οποία και κατέθεσα. Με την υπ’ αριθμ. 3253/14-5-1945 διαταγή της Γεν. Διοικήσεως Ηπείρου ακυρώθηκε η προγενέστερη διαταγή μεταθέσεώς μου στην Παραμυθιά και έτσι υπηρετώ στα Ιωάννινα.
Ιούλιος 1946: Εφαρμόζεται η υπ’ αριθ. 59 Συντακτική Πράξη με την οποία απολύονται όλοι οι Δημόσιοι Υπάλληλοι που διορίστηκαν στην Ιταλογερμανική Κατοχή. Από αυτούς θα επαναδιοριστούν, ύστερα από κρίση για τις πράξεις τους κατά την ανωτέρω περίοδο, κ.λπ. ένα μεγάλο μέρος τους. Πληροφορούμαι κακοηθέστατη ενέργεια τριών συναδέλφων (εφοριακών) και ενός του Ταμειακού Κλάδου, που επεδίωξαν τον μη επαναδιορισμό μου με εδραίωση την απόσπασή μου (και μόνο) στην ΕΤΑ, χωρίς να συνδυάζουν το γεγονός ότι δεν υπηρέτησα σ’ αυτήν, ούτε ένα λεπτό της ώρας.
Με την υπ’ αριθ. 276/25-10-1945 Υπουργική πράξη επαναδιοριστήκαμε όλοι οι εφοριακοί που υπηρετούμε στην Ήπειρο, εκτός από τρεις. Θα είχαν διασωθεί από το πεζοδρόμιο που τους έριξαν, αν στους εναντίον τους πληροφοριοδότες υπήρχε και ένα -έστω- ίχνος ανθρωπιάς.
25-10-1945: Ύστερα από δεκαήμερη ασθένεια πέθανε σήμερα σε ηλικία 75 ετών, ο καλός, ο άνθρωπος, ο άγιος πατέρας μου.
Κλαίω απελπισμένα! Η μητέρα μου (τραγική μάνα) με παρηγορεί: «Άφησέ το, παιδί μου, σας λάτρευε αφάνταστα, υπέφερε πολλά στη ζωή του. Μη κλαίτε, έτσι θα αναπαύεται γαλήνιος».
26-10-1945: Εκατοντάδες Θεσπρωτοί και Γιαννιώτες ακολουθούν την κηδεία του τραγικού και άριστου πατέρα μου, στην εκκλησία «Άγιος Νικόλαος στους Κοπάνους». Νύχτες, αγρυπνώ ζωντανεύοντας τη μορφή του. Από μικρό με δίδασκε. Όταν διορίστηκα εφοριακός με φίλησε και μου είπε:
– «Να φυλάγεσαι, παιδί μου, από την ωραία αγωγή σου, την ευαισθησία και την ευγένειά σου (που είναι ουσιαστική και όχι επιτηδευμένη). Αυτά σου τα προσόντα -είναι κανόνας- ότι αυξάνουν την ευπιστία, η οποία -δυστυχώς- ανοίγει το δρόμο της πλάνης, οπότε -φυσικά- και δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Γι’ αυτό, παιδί μου, πρόσεξε να φυλάγεσαι από την ωραία εσωτερικότητά σου».
Τώρα, με τόσες εμπειρίες στο τόσο μικρό ανωτέρω διάστημα, φέρνω στη θύμηση τον λόγο του Πλουτάρχου: «Δεν υπάρχει πιο άγριο θηρίο από τον άνθρωπο, όταν κατέχει δύναμη ίση με το πάθος του». Κυρία αιτία, το πάθος, η ζηλοφθονία, κ.α. Σκέφτομαι τη βιβλική μορφή του πατέρα μου και ρωτάω:– «Πες μου, πατέρα, πώς να καταλάβω τον ζηλόφθονο, τον κακούργο και κακοήθη, πίσω από το προσωπείο του;» Ο πατέρας μου είναι μια ιερή σκιά τώρα. Και εγώ, πώς μπορώ να σκεφτώ άσχημα για φίλο με ευγενική φυσιογνωμία και λεπτούς τρόπους;
Έτος 1946
Άνοιξη: Στην Οικονομική Εφορία μου προσθέτουν και το αντικείμενο της αποκαταστάσεως στα περιουσιακά τους στοιχεία των από τους Γερμανούς απελαθέντων Εβραίων των Ιωαννίνων (από τους 2.000 κατοίκους διασώθηκαν (180) εκατόν ογδόντα περίπου), είτε των διασωθέντων, είτε των κληρονόμων τους.Η σύνθεση της αρμόδιας Επιτροπής αποτελείται από τους: Ευαγγ. Σούρλα, Οικον. Έφορο Δωδώνης, ως πρόεδρο, Βας. Ονουφρίου και Βας. Κυρικόπουλο, Διοικητικούς Υπαλλήλους, Ιωσήφ Κοέν, Πρόεδρο Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων και από εμένα, ως Γραμματέα της Επιτροπής. Με υπηρεσιακή συνείδηση, τιμιότητα και ανθρωπιά, η Επιτροπή απέδωκε στους δικαιούχους Εβραίους την ακίνητη περιουσία τους, όσα χρυσά νομίσματα, κοσμήματα κ.λπ. που οι αρμόδιες επιτροπές κατά το χρόνο συλλήψεως και μετά την απέλαση των Εβραίων, συγκέντρωσαν και νόμιμα κατέθεσαν σε θυρίδες της Εθνικής Τραπέζης (Υποκαταστήματος Ιωαννίνων), επίσης τις ραπτομηχανές που τότε συγκεντρώθηκαν και με πράξεις της Διοικήσεως παραδόθηκαν για χρήση σε φτωχά κορίτσια των Ιωαννίνων κ.λπ.
Μάιος 1946: Τον Οικον. Έφορο κ. Ευάγγ. Σούρλα, επισκέφτηκε τις τελευταίες μέρες ο εκπρόσωπος των Ισραηλιτών της Ελλάδος κ. Ασέρ Μωϋσής. Καλούμαι στο γραφείο του κ. Εφόρου. Ο κ. Ασέρ Μωϋσής εκφράζει στους δύο μας την ευαρέσκειά του και την ευγνωμοσύνη του για το αρεστό έργο μας της αποκαταστάσεως των ομοθρήσκων του. Ο κ. Έφορος, απαντάει: «Επράξαμε το καθήκον μας».
28 Ιουλίου 1946: Σήμερα τελούνται οι γάμοι μου με την Γιαννιώτισσα Ερρικέτη Κλεάνδρου Παπαδοπούλου, πτυχιούχο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αρσακείου Αθηνών. Ας κατευθύνει τα βήματά μας η θέληση του Θεού.
Αύγουστος 1946: Καλείται για κατάταξη η κλάση μου του 1942. Ο Οικον. Έφορος, κ. Ευάγγ. Σούρλας, αυτοπροαίρετα υπέβαλε υπηρεσιακή αναφορά, όπως τύχω προσωρινής αναβολής κατατάξεως για αυστηρά υπηρεσιακούς λόγους. Προφανώς στην ενέργειά του αυτή οφείλεται η δεκάμηνη αναβολή κατατάξεως που έτυχα, όταν παρουσιάστηκα στο Στρατολογικό Γραφείο του Στρατιωτικού Κέντρου Εκπαιδεύσεως Μεσολογγίου.
Τέλη Αυγούστου 1946: Οι περισσότεροι από τους Παραμυθιώτες που στη διάρκεια της Ιταλογερμανικής Κατοχής αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν στα Γιάννινα, έχουν επανεγκατασταθεί στην Παραμυθιά. Από τους Εβραίους της Παραμυθιάς διασώθηκε στη Μέση Ανατολή ο Σιών Μπακόλας με την τότε μνηστή του Αιμιλία Καμπελή, από πέρισυ δε είναι εγκαταστημένοι μόνιμα και οικογενειακά στα Γιάννινα, αρκετοί Παραμυθιώτες, από τους οποίους σημειώνω τους εξής: 1) Βασίλης Χόβολος, βιβλιοπώλης, 2) Στέλιος Τσαμάτος, υφασματέμπορος, 3) Φώτης Αλιγιάννης, έμπορος, 4) Προκόπιος Μητσιώνης, 5) Χρήστος Τσίλης, υπάλληλοι Τ.Τ.Τ., 6) Δύο οικογένειες Τζάντζου, υποδηματοποιοί, ήτοι του Κων/νου Τζάντζου και του Θεοδώρου Τζάντζου, 7) Η δική μου οικογένεια Κραψίτη (Ευάγγελος και Βασίλης, με τους γονείς τους), 8) Η οικογένεια της αδελφής μου Θοδώρας χήρας Δημ. Βιλαέτη, 9) Η Ουρανία Τζάκου, χήρα Τόμπρα, με την αδελφή της Μαργαρίτα, 10) Η Φαίδρα Γάτση με τους γονείς της. Ο πατέρας της ασκεί εδώ το επάγγελμά του, του γιατρού παθολόγου, 11) Η Αγγέλα Αλιγιάννη με τις αδελφές της Βικτωρία και Γεωργία. Ο πατέρας τους Κων/νος και ο αδελφός τους ο Σωτήρης εκτελέστηκαν την 29/9/1943 με τους 49 Προκρίτους Παραμυθιώτες. Μόνος τους προστάτης είναι ο αδελφός τους Γιάννης που ξαναγύρισε στην Παραμυθιά, στο μαγαζί του, και η εργασία της Βικτωρίας, ως μοδίστρας. Η Αγγέλα στον προηγούμενο χρόνο γράφτηκε -όπως ίσχυσε ένας ειδικός νόμος- χωρίς εισιτήριες εξετάσεις στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων. Κάποτε πληροφορηθήκαμε ότι την διέγραψαν από σπουδάστρια ως Κομμουνίστρια. Αγανακτούμε για την αδικία που της έγινε. Ποιος ήταν ο άθλιος κατήγορός της, για ποια αιτία εγκλημάτισε (όπως πιστεύω) και πώς εδραίωσε την κακή του πράξη; Πώς οι αρμόδιοι δεν της έδωκαν το δικαίωμα να απολογηθεί; Πού και πώς θα σταθεί μια νέα που αγωνίζεται να πάρει αξιοκρατικά και με θυσίες μια θέση στη ζωή; Δυστυχισμένη Ελλάδα! Τι καιροί και τι ήθη! Πότε θ’ απαλλαγούμε από τις τόσες αθλιότητες του έσω και του έξω κόσμου μας ως Έλληνες;
Σεπτέμβριος 1946: Τι ευχάριστες στιγμές! Η πόλη των Ιωαννίνων έχει γεμίσει από τις εθνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Ξανασυναντιόμαστε με τους αξιωματικούς, αποφοίτους της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων: Δημ. Παναγιωτίδη και Σπύρο Τσαβαλιά. Πόσα έχουμε να θυμηθούμε από τα Γυμνασιακά μας χρόνια, αλλά και ο καθένας να επισημάνει προσωπικά του γεγονότα της μέχρι τώρα ζωής του!
Η πατρίδα μας στην περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής και της ρήξεως ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ (αντί ενωμένες οι δυνάμεις τους ν’ αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό) μεταβλήθηκε ολόκληρη σε ερείπια. Στην ύπαιθρο έχουν ρημάξει και καταστραφεί τα χωριά μας. Στην πόλη των Ιωαννίνων μένουν υποαπασχολούμενοι εκατοντάδες από τα ορεινά χωριά του Νομού τους, το δε πρόβλημα της στέγης είναι μεγάλο. Οι εκλογές της 31-3-1946 έδωκαν την πρώτη Κυβέρνηση, το δε δημοψήφισμα της 1-9-1946 επανέφερε στο θρόνο τον Γεώργιο Β’. Από το καλοκαίρι τούτου του χρόνου άρχισε στο Παρίσι τις εργασίες της η διάσκεψη της ειρήνης. Θα ικανοποιηθούν τα εθνικά δίκαια της πατρίδας μας; Από την 30-3-1946 άρχισε ο αγώνας ο ένοπλος των κομμουνιστών κατά της Ελλάδας, με προσβολές σταθμών Χωροφυλακής, δημιουργίες βάσεως εξορμήσεών τους στα χωριά τα παραμεθόρια, ενώ οι κάτοικοι φεύγουν για τις πόλεις και τις κωμοπόλεις, όπου δημιουργούνται μεγάλα προβλήματα που δύσκολα μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν από τη Διοίκηση και το Στρατό μας. Αυτά τα τόσο σοβαρά θέματα μας απασχολούν με τους συμμαθητές μου αξιωματικούς Δημ. Παναγιωτίδη και Σπύρο Τσαβαλιά. Πού βαδίζουμε; Ποιες νέες εθνικές περιπέτειες μας περιμένουν; Τα άλλα κράτη που βρέθηκαν κάτω από το κνούτο των Χιτλερικών Γερμανών ανασυγκροτούνται και αναδημιουργούνται. Εμείς αυξάνουμε τα ερείπιά μας της Κατοχής και χύνεται άφθονο το αδελφοκτόνο αίμα μας. Τι και πώς θα μας σώσει; Δυστυχισμένη Ελλάδα, που το φως σου;
Οκτώβριος 1946: Τις πρώτες μέρες αυτού του μήνα, έχω μια πολύ ευχάριστη επικοινωνία. Ύστερα από τον Ιούλιο του 1938 που τελειώσαμε το Γυμνάσιο, συναντιέμαι με τον εξαίρετο συμμαθητή μου το Λάζαρο Κυρίτση. Είμαστε συμμαθητές στην τάξη ΣΤ’ του Γυμνασίου της Παραμυθιάς. Στο καφεζαχαροπλαστείο «Παρθενών» περνάμε όλο το πρωινό αυτής της Κυριακής. Πόσα δεν έχουμε να θυμηθούμε! Κυριότερα μιλάει για την έναρξη του 1938 που αρρώστησε, για μήνες, από τύφο και κινδύνεψε να πεθάνει. Δακρυσμένος μου λέει: «Δεν ξεχνώ με πόση αγάπη μου παρασταθήκατε όλοι οι συμμαθητές μου! Δεν ξεχνώ το γιατρό Λευτέρη Βαλασκάκη, που ως γιατρός του Οικοτροφείου, όπου εμείς που καταγόμαστε από άλλες της Ηπείρου περιοχές είχαμε ύπνο και φαγητό με συμβολικό τίμημα, μ’ επισκέπτονταν από ανθρωπιά και επιστημονική συνείδηση τρεις και τέσσερις φορές την ημέρα και έτσι μπορώ να πω, ότι σώθηκε και η ζωή μου». Του γνωρίζω, ότι εκτελέστηκε με τους 49 Προκρίτους της Παραμυθιάς. Μου απαντάει: «Το γνωρίζω, γι’ αυτό και πάντα τον κλαίω!» Μένουμε για λίγο σιωπηλοί, ο καθένας με τις σκέψεις του. Τον καλώ για μεσημέρι, στο σπίτι μου. «Έλα, Λάζαρε, του λέω. Θα χαρεί πολύ η γυναίκα μου να σε γνωρίσει, γιατί της έχω μιλήσει αρκετά και για σένα!» Μ’ ευχαριστεί ευγενικά και χωριζόμαστε. Ο Λάζαρος, μ’ αποχαιρετάει με τη φράση: «Βασίλη, στην Παραμυθιά και ιδιαίτερα λόγω της τότε ασθένειάς μου, έμαθα τι σημαίνει άνθρωπος και ανθρωπισμός!» Τον κοιτάζω επίμονα και ψιθυρίζω τη φράση του Ηρακλείτου: «Οι θεοί είναι αθάνατοι άνθρωποι, και οι άνθρωποι είναι θνητοί θεοί». Την σημειώνει, ενώ οι θαμώνες του κέντρου μας βλέπουν να δίνουμε ο ένας στον άλλον το αδελφικό φιλί της αγάπης.
Δεκέμβριος 1946: Κλείνω το παρόν Ημερολόγιό μου. Μπροστά μου υψώνεται από τους ιδεαλιστικούς και ευγενικούς σκοπούς που έθεσα στον εαυτό μου, ένα πανύψηλο βουνό. Προστάτεψέ με, Θεέ μου, να ‘ναι όλος ο δρόμος της ζωής μου αγώνας ιερός και τίμιος, για την αρετή, την αλήθεια, τον αλτρουϊσμό, την αγάπη στον σύμπαντα κόσμο. Το γνωρίζω καλά, ότι, αφού έχω θέσει μέτρο της ζωής μου την αγάπη, οπωσδήποτε θα πολεμηθεί. Η συκοφαντία, η επιβουλή και ο φθόνος προκαλούν ευχαρίστηση στους άθλιους χαρακτήρες. Γνωρίζω να υποφέρω γενναία, οι δε προθέσεις μου είναι ηθικές και ενάρετες. Είμαι γυμνασμένος εσωτερικά με την ειλικρίνεια, την αξιοπρέπεια, την καλοσύνη, την ελευθερία της κρίσεως, τη σκέψη και την αντοχή στον πόνο, την υπομονή και την επιμονή, γι’ αυτό και είμαι έτοιμος για οποιαδήποτε θυσία στο βωμό της αρετής και της τιμής. Τέτοιες θυσίες φέρνουν τη γαλήνη στην ψυχή και κάνουν τη χαρά να ωριμάζει τη ζωή και ν’ ανεβάζει το καλό. Αγκαλιάζω με αγάπη και ήθος τη ζωή και προχωρώ με θάρρος και πίστη.
Ιωάννινα: 26 Δεκεμβρίου 1946
Σημειώσεις του 1990
1. Το βράδυ των συλλήψεων των Προκρίτων της Παραμυθιάς έγινε διάρρηξη και στο κτίριο του Γυμνασίου. Το Γραφείο του Γυμνασιάρχη καταστράφηκε και έτσι όλα τα ανωτέρω χειρόγραφα κ.λπ. χάθηκαν.
2. Υπηρέτησα στις τάξεις του στρατού με το βαθμό του στρατιώτη, ασυρματιστής των Διαβιβάσεων, συνολικά μήνες 29. Από αυτούς, μήνες 15 και μέρες 12 υπηρέτησα στο 40 Σύνταγμα προκαλύψεως και σε περίοδο αμέσου κινδύνου της ζωής μου (κατάταξή μου την 2η Ιουλίου 1949).
Join the Conversation