20-7-1939: Σήμερα είναι εορτή του προφήτη Ηλία. Με τον Κωστάκη Μητσιώκη, το Σπύρο Τσαβαλιά -κάποτε- γιατί το καλοκαίρι πήγαινε στο χωριό της μητέρας του, το Φοινίκι των Φιλιατών, με το Σιών Μπακόλα κλπ. ανεβαίναμε σε εξωκκλήσια ή σε υψηλές θέσεις. Μια δυό φορές αναζήσαμε τις γιορτές του Απόλλωνα, του θεού Ήλιου, στο κάστρο του Αη-Δονάτου, καθώς και στη θέση «Ταμπούρια».
Σήμερα μας απασχολεί η φανερή αλλαγή της πολιτείας των μουσουλμάνων της Παραμυθιάς και της Επαρχίας μας (Σουλίου) που όλοι τους είναι απόγονοι εξισλαμισμένων Χριστιανών του τόπου μας. Τι να μαγειρεύουν; Μικροσυζητείται ότι μερικοί τους είναι όργανα της Αλβανικής και Ιταλικής προπαγάνδας, 5-6 δε και της Ρουμανικής.
26-7-1939: Από τις δεκάδες καφενεία που έχει η πόλη της Παραμυθιάς τα κυριότερα είναι των: Σωτήρη Κουτούπη, Γιάννη Μητσιώνη και Θύμιου Ευαγγέλου.
Γύρω από το μεσημέρι με τη συντροφιά μου στο καφενείο του Κουτούπη, έχουμε θέμα την άφιξη στην πόλη μας του μεγαλοκτηματία Μαζάρ Ντίνου, σημπατριώτη, απόγονου της αρχαιότερης (με του Πρόνιου) αρχοντικής μουσουλμανικής οικογένειας. Μόνιμος ως υπήκοος Τούρκος, διαμένει στη Μαγνησία, μια δε φορά (τελευταία και δύο φορές) το χρόνο έρχεται στην Παραμυθιά, όπου παραμένει τουλάχιστον τρεις μήνες.
Ο Λευτέρης Βαλασκάκης, που είναι ο υπηρεσιακός γιατρός της Υποδιοικήσεως Χωρ/κής Παραμυθιάς μου εμπιστεύεται, ότι κατά τον Μοίραρχο Χριστινάκη, ο Μαζάρ Ντίνος είναι διπλός πράκτορας, της Τουρκίας και της Ιταλίας. Διατηρεί αστική και γεωργική περιουσία στην Παραμυθιά και στα χωριά του Φαναριού, μεγάλο δε μέρος της έχει εικονικά μεταβιβάσει σε χριστιανούς κατοίκους και έτσι απέφυγε την απαλλοτρίωσή τους κλπ.
Σε γειτονικό μας τραπέζι συζητούν ο Ρεφής Πρόνιος, μεγάλος μουσουλμάνος Παραμυθιώτης κτηματίας, και ο Τάσης Χαλκιάς, για πολλά χρόνια μέχρι το 1934 Πρόεδρος της κοινότητας Παραμυθιάς. Θέμα τους είναι η κατάσταση στην Αλβανία μετά την Ιταλική κυριαρχία της. Ο Ρεφής υποστηρίζει ότι η Ιταλία δεν έχει επεκτατικά όνειρα. Ο Τάσης Χαλκιάς τον αντικρούει, λέγοντας: «και ο άξονας Βερολίνου-Ρώμης; Και το σύμφωνο Γερμανίας-Ιταλίας της 22-5-1939; Ε! Ρεφή, τον μπουνταλά κάνεις;»
12-8-1939: Ο Μαζάρ Ντίνος αναχωρεί για την Τουρκία. Η έρευνα που του έγινε, όταν έφευγε, από την Χωροφυλακή, δεν έδωκε αποτελέσματα. Έτσι γίνεται κάθε φορά. Ποιος ξέρει τι να μηχανεύεται.
15-8-1939: Οι γιορταστικές εκδηλώσεις του πανηγυριού της Παραμυθιάς, της Γλυκής και του μοναστηριού της Παλιουρής, δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον.
Τέλη Αυγούστου 1939: Αφ’ ότου σχεδόν, αποφοίτησα του Γυμνασίου συναναστρέφομαι το Γυμνασιάρχη φιλόλογο, και καθηγητή μου στις Ε’ και ΣΤ’ τάξεις κ. Κωνσταντίνο Σιωμόπουλο. Είμουνα ο αγαπημένος μαθητής του, ιδιαίτερα λόγω των επιδόσεών μου στο μάθημα των Νεοελληνικών. Για μένα παραμένει ο άριστος δάσκαλος που τώρα είναι ο μεγάλος μου φίλος.
Μένει με την οικογένειά του στη γειτονιά μου. Στους σπάνιους περιπάτους μας με συντροφιά και το φιλόλογο Γρηγόρη Τζουμάκα, οι συζητήσεις μας αποτελούν αναδρομή στον κλασσικισμό. Αυτές τις μέρες έντονα μας απασχολεί η ακρίβεια της ζωής και η φτώχεια του συνόλου των κατοίκων της πόλεως και Επαρχίας μας. Κατανοώντας, στη συζήτησή μας τη θέση μου, μια που είμαι επαγγελματικά αναποκατάστατος, μου λέει: «Τη Ελλάδι, πενίη μεν αεί σύντροφος εστί», ερμηνεύοντας: «Η πενία πάντα σύντροφος της Ελλάδος» και προσθέτοντας «Ηροδότου Ζ’ 102». Ακολουθεί βαθιά σιγή. Κάποτε, απευθύνεται σ’ εμένα: «Θαρσείν χρή. Ως απόφοιτος της Ζωσιμαίας Σχολής εργάστηκα έξη (6) χρόνια δάσκαλος στη Βόρεια Ήπεριο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μικρά δε διαστήματα νωρίτερα από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων πήγα στην Αθήνα. Εκεί εργαζόμουνα υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών. Έτσι σπούδασα στο Πανεπιστήμιο και ανακηρύχθηκα πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής. Ας ελπίζουμε πάντα! Ο αγώνας δεν σηκώνει προφάσεις, η δε νίκη είναι καρπός του δυνατού. Κι εσύ έχεις όλες αυτές τις δυνατότητες». Ο Γρηγόρης Τζουμάκας, του απαντάει: «Ναι, οπωσδήποτε θα νικήσει».
18-9-1939: Αναλαμβάνω τα καθήκοντά μου στο Δημοτικό Σχολείο του Παγκρατίου της Παραμυθιάς. Μένω στην αίθουσα διδασκάλου του Σχολικού κτιρίου. Ο Πρόεδρος της Κοινότητας μ’ ενημερώνει, ότι το σύνολο των μαθητών (τάξεις Α’-ΣΤ’) πλησιάζει τους πενήντα.
19-9-1939: Πρώτη επικοινωνία με τους μαθητές. Τους τακτοποιώ κατά τάξεις. Τους δίνω σημειώματα για τα βιβλία και τα τετράδια που πρέπει να έχουν. Τελικά τους λέω, να τραγουδήσουν ό,τι θέλουν.
Από τους μαθητές των τάξεων Ε’ και ΣΤ’ ακούγεται ο ύμνος της Νεολαίας: «Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει πατέρα…». Αφαιρούμαι. Ξαναζώ την παιδική μου ηλικία, στις Ε’ και ΣΤ’ τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Ο άξιος δάσκαλός μας Μιχάλης Βούρδας, από το Ζαγόρι, με τη μελωδία του βιολιού μας μάθαινε ένα ύμνο: «Από τα βάθη των αιώνων, Δημοκρατία ξεκινάς, κρατάς αξίνα στόνα χέρι και στ’ άλλο σάλπιγγα κρατάς…». Μαθητής στη Γ’ τάξη του Γυμνασίου, διδασκόμουνα από τον αλησμόνητο φιλόλογο Νίκο Βολονάκη, από το Ζαγόρι, στον Πανηγυρισμό της 25ης Μαρτίου του 1936, να ‘μαι αγνός, τίμιος, πατριώτης και άνθρωπος. Είχε την ευθύνη της οργανώσεως της Γιορτής εκείνης και με την μελωδία του βιολιού του μας μάθαινε τον ύμνο του Ρήγα Φερραίου «Φίλοι μου συμπατριώται, δούλοι να ‘μαστε ως πότε, εκδικήσεως η ώρα, έφτασεν ω! Φίλοι τώρα… Κι είπατε μεγαλοφώνως, είπατε όλοι συγχρόνως: έως πότε η τυραννία, ζήτω η Ελευθερία».
Η σιγή που επικρατεί στην αίθουσα με συνεφέρει. Κοιτάζω κατάματα τους μαθητές μου. Σκέφτομαι όλες αυτές τις εποχές με τα διάφορα πολιτεύματα, τις θέσεις των κυβερνήσεων, του σκοπούς κλπ. Αναρωτιέμαι: «Τι επιτέλους θα μας σώσει ως φυλή;»
19-9-1939: Όλη τη νύχτα δεν έκλεισα μάτι. Τι φτώχεια, γύρω μου, Θεέ μου! Τι έξυπνα και καλά αυτά τα παιδιά που έχω χρέος να πλάσω Ελεύθερους Ανθρώπους! Πως θα βρούμε κι εμείς οι τωρινοί έφηβοι το δρόμο της αληθινής δημιουργίας; Η ανάγκη της ζωής μας έφερε σ’ αυτό το αγκίστρωμα, ενώ χάνουμε πολύτιμο χρόνο ανώτερων σπουδών. Στο σχολικό έτος (1939-1940) επαναδιορστήκαμε δάσκαλοι, οι: Αγγέλα Αλιγιάννη, στον Ξηρόλοφο, Κωστάκης Μητσιώκης στη Δραγουμή, και εγώ στο Παγκράτι. Καινούργιοι αναπληρωτές στρατεύσιμοι διορίστηκαν δάσκαλοι, οι: Σοφία Αντωνίου από την Πάργα, στην Κυρα-Παναγιά της Παραμυθιάς, Τούλα Στεφανίδη από το Μαργαρίτι, στο Μορφάτι-Μαργαριτιού και Κώτσος Μπαζάκος σε χωριό κοντά στην Παραμυθιά.
Συνεχίζεται…
Join the Conversation