Οι παλαιότεροι Θεσπρωτοί με συγκίνηση και νοσταλγία θυμούνται τα παιδιά, από τα χαράματα την ημέρα του Λαζάρου, να ξεχύνονται στους δρόμους και στις γειτονιές του χωριού, που έπαιρνε άλλη όψη από τις φωνές των παιδιών, που ακούγονταν τόσο γλυκά, μα τόσο γλυκά.
Την παραμονή της γιορτής στόλιζαν το καλαθάκι, με λουλούδια, που μάζευαν στα χωράφια.
Ανήμερα γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας τον Λάζαρο, παίρνοντας, σαν απολαβή, χρήματα, αυγά ή ό,τι άλλο είχαν.
Μάλιστα, επειδή η περιοχή ήταν κυρίως κτηνοτροφική, λέγοντας τα κάλαντα, χτυπούσαν και κουδούνια και συνήθως μεγαλοκουδούνια.
“Πες μας Λάζαρε τι είδες
εις τον Άδη που επήγες.
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους,
δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι,
της καρδούλας μου το λέω
και μοιρολογώ και κλαίω.
Του χρόνου πάλι να ‘ρθουμε,
με υγεία να σας βρούμε,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού
χρόνια πολλά να ζήσει,
να ζήσει χρόνια εκατό
και να τα ξεπεράσει”.
Τα αυγά, που μάζευαν τα παιδιά, την ημέρα του Λαζάρου, βάφονταν την Μεγάλη Πέμπτη κόκκινα και δίνονταν, προς ένδειξη φιλοξενίας, σε επισκέπτες του σπιτιού.
Αν δεν περνούσαν οι “λαζαράδες” ή τα “λαζαράκια” από ένα σπίτι, οι νοικοκυραίοι δεν ένιωθαν καλά και παραπονιούνταν.
Παλαιότερα τα κάλαντα του Λαζάρου ήταν ένα από τα πιο ζωντανά έθιμα και έδιναν ιδιαίτερο τόνο στη μικρή κοινωνία της Θεσπρωτίας.
Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες, σε κάποιες περιοχές της Ηπείρου, ζύμωναν ανήμερα το πρωί ειδικά κουλούρια, τους «λαζάρηδες», τα «λαζαρούδια» ή και «λαζαράκια».
Και έλεγαν: «Λάζαρο αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις».
Όσο δύσκολη και αν είναι η τωρινή περίοδος, οι παραδόσεις του τόπου μας, όταν μας αγγίζουν εσωτερικά, μας θωρακίζουν, γιατί ενισχύουν την ανθρωπιστική και την πολιτιστική μας ταυτότητα.
Και να μην ξεχνάμε ότι η ζωή μας θα ήταν ένα συνεχές πένθος κι ένα συνεχές σκοτάδι, αν δεν υπήρχε η ελπίδα της ανάστασης.
Να μη φοβόμαστε το δάκρυ και τον στεναγμό, που είναι καρπός της μυστικής πάλης με τον κατώτερο εαυτό μας.
Πρέπει να αφήνουμε την ψυχή μας με ταπείνωση ανοικτή στο ασύλληπτοι μυστήριο της ανάστασης, για να μπορέσει να απαλλαγεί οπωσδήποτε από την πλάνη, που καλλιεργούν γύρω μας οι δουλωμένοι στα πάθη, ότι τάχα αληθινό είναι μονάχα, αυτό, που βλέπουμε.
