Το ιστορικό Σούλι είναι για χρόνια εγκαταλελειμμένο από κάθε άποψη. Και τουριστικά και ως περιοχή, με αποτέλεσμα να μην προσελκύει επισκέπτες και τα προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι, παραμένουν άλυτα.
Φαίνεται πως πάει κάτι να αλλάξει, αλλά το σημαντικό είναι πως ό,τι γίνει στο ιστορικό Σούλι να γίνει σωστά.
Δόθηκε προς διαβούλευση η νομοθετική ρύθμιση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς στο Σούλι και για τα βοσκοτόπια, που αρχικά ερμηνεύεται από κάποιους ότι επί της ουσίας δεν λύνει το πρόβλημα, καθώς δεν παραχωρείται η κυριότητα, που παραμένει στο δημόσιο, αλλά η χρήση των ακινήτων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όσοι έχουν οίκημα στο ιστορικό Σούλι ή πρόκειται να χτίσουν, δεν θα τους ανήκει, απλά θα το χρησιμοποιούν, αφού προηγουμένως ρυθμιστούν και θέματα δασολογίου και κτηματολογίου.
Βέβαια μπορεί να γίνουν τροποποιήσεις στη νομοθετική ρύθμιση και να διευθετηθούν αυτά τα ζητήματα.
Πάντως κάτι φαίνεται να κινείται για το Σούλι τα τελευταία χρόνια, αλλά, επαναλαμβάνουμε, γιατί είναι ζωτικής σημασίας, οι παρεμβάσεις οφείλουν να ισορροπούν την ιστορική ανάδειξη του Σουλίου με τη δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής και ανεμπόδιστης διαβίωσης των κατοίκων.
Αυτή τη στιγμή οι κάτοικοι του Σουλίου αντιμετωπίζουν προβλήματα στην καθημερινότητά τους, που δυσχεραίνουν την παραμονή τους στην περιοχή, τα οποία πρέπει να εξεταστούν και να αντιμετωπιστούν.
Μεταξύ των ενεργειών, που έχουν γίνει, τμηματικά, μέχρι τώρα για την ανάδειξη του ιστορικού Σουλίου, είναι:
Η σύνταξη ολοκληρωμένης μελέτης συνολικής ανάδειξης του Τετραχωρίου Σουλίου και του κάστρου Κιάφας, σύμφωνα με την ομόφωνη γνωμοδότηση του ΚΑΣ, όπου ορίστηκε Ζώνη Προστασίας Α΄, η οποία περιλαμβάνει το Κάστρο Κιάφας, το Κούγκι, τον Άγιο Δονάτο και τη Γέφυρα Ντάλα, ενώ στη Ζώνη Προστασίας Β΄ συμπεριλαμβάνονται ο οικιστικός ιστός του Σουλίου, της Κιάφας, του Αβαρίκου, συμπεριλαμβανομένου και του οικισμού Μπενούκα.
Υλοποιήθηκαν εργασίες αναστήλωσης και επισκευής της Οικίας Μπούση, η οποία πρόκειται να αξιοποιηθεί ως φυλάκιο της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων και ως εκθεσιακός χώρος.
Έγινε η σύνδεση της Εγνατίας με το Σούλι, μέσω Ελευθεροχωρίου, αν και ο δρόμος, λόγω της μορφολογίας του εδάφους, είναι δύσκολος.
Εκπονήθηκε από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο ερευνητικό έργο με τίτλο «Διερεύνηση του ευρύτερου ιστορικού χώρου του Σουλίου. Ανάδειξη, προστασία και ανάπτυξη του πολιτισμικού και πολιτιστικού του τοπίου», με σκοπό να αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση μελετών αναστήλωσης και επανάχρησης ιστορικών οικιών και επιλεγμένων σουλιώτικων οικιών.
Προχωρά το έργο αποκατάσταση του κάστρου Κιάφας στην περιοχή του Σουλίου Περιφέρειας Ηπείρου», προϋπολογισμού 1.500.000,00 ευρώ, εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δημοπρατήθηκε και ήδη υλοποιείται.
Απομένουν, όμως, πολλά, όπως η χάραξη μονοπατιών και η πρόσβαση σε ιστορικούς χώρους, όπως στο Κάστρο της Κιάφας και στις οικίες των Σουλιωτών. Η αποκατάσταση πηγαδιών του οικισμού, που παρουσιάζουν σημεία εσωτερικής κατάρρευσης, 400 διαθέτει η περιοχή, επεμβάσεις στερέωσης και αναστήλωσης στα επώνυμα κτήρια της περιοχής, σε όποια κατάσταση και αν βρίσκονται. Η αναστήλωση των εκκλησιών του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δονάτου.
Επίσης σχεδιάζεται ορισμένα από τα παλαιά κτίσματα να μετατραπούν, βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών, μετά την αναστήλωσή τους, σε τουριστικά καταλύματα και μονάδες μεταποίησης κτηνοτροφικών προϊόντων, ώστε και να δημιουργηθούν δυνατότητες επισκεψιμότητας και να συντηρηθεί και να συγκρατηθεί και να αυξηθεί ο πληθυσμός.
Να σημειωθεί ότι το Σούλι δεν είναι απλά ένας τόπος, αλλά ένας χώρος θυσίας, όπου οι Σουλιώτες με ηρωισμό έδειξαν σ’ όλο τον κόσμο ότι η υπεράσπιση του ιδανικού της ελευθερίας έχει κόστος, το οποίο αυτοί «πλήρωσαν» με το αίμα τους.
Είναι καιρός να σκεφτούμε την αυτοθυσία του Σαμουήλ και όλων των ηρώων σαν σύγχρονη πνευματική δύναμη. Είναι και στα αιτήματα του καιρού μας αδρή η συμβολή τους. Και τέτοιες θυσίες πάντα μας προσμένουν…
Σε εποχές ηθικών κατεδαφίσεων και δεινής καταλυτικής κατάπτωσης, κάθε έργο στο Σούλι, εδώ, όπου το όνειρο συναντήθηκε με το θαύμα, εδώ, όπου οξύνεται το πνεύμα και λεπτύνεται η ψυχή με αμόνι την εθελοθυσία και τον πόνο, καταυγάζει και ενθαρρύνει τις πράξεις μας και μας τειχίζει με σθένος στις επάλξεις του χρέους.
