Ένα από τα αξιόλογα και επισκέψιμα Λαογραφικά Μουσεία στη Θεσπρωτία, είναι αυτό του Νεοχωρίου Παραμυθιάς, το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1998 με πρωτοβουλία του Γιάννη Χαρ. Κώτση.
Από τον Απρίλιο του 2009 στεγάζεται στο παλαιό πέτρινο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, το οποίο ανακαινίστηκε και διαμορφώθηκε κατάλληλα γι’ αυτό το σκοπό.
Τα ταξινομημένα και τοποθετημένα στις προθήκες τους εκθέματα, που ξεπερνούν τα 350, είναι χρηστικά από το παρελθόν αντικείμενα της νοικοκυράς, του γεωργού, του κτηνοτρόφου, του μαραγκού, του μάστορα, του τσαγκάρη, του γανωτή του ράφτη, του μαγαζιού, του κουρέα, της υφάντριας, του βαρελά, του οινοποιού. του ελαιοτρίβη και άλλων επαγγελμάτων.
Αξιόλογη είναι η συλλογή με κέρματα και χαρτονομίσματα από την εποχή του οβολού μέχρι σήμερα.
Ακόμη υπάρχουν τοπικές ενδυμασίες, στρατιωτικό υλικό, ενώ διαθέτει τμήματα με αναπαράσταση παλαιού σπιτιού και παλαιού σχολείου.
Όλα αυτά φανερώνουν την ιστορία, την τέχνη, την παράδοση, τις ασχολίες, τις συνήθεις, τα ήθη και τα έθιμα του Θεσπρωτικού χώρου γενικά.
Διαθέτει τμήματα με αναπαράσταση παλαιού σπιτιού και παλαιού σχολείου.
Τα αντικείμενα είναι λειτουργικά τοποθετημένα, ώστε ο επισκέπτης άνετα να τα προσεγγίζει και να τα απολαμβάνει, γεγονός, που δείχνει την πολύ επιμελημένη δουλειά, η οποία έχει γίνει.
Είναι ένας χώρος αναπαράστασης της τοπικής πολιτισμικής παραγωγής και προβάλλει μέσα από τα αντικείμενα την ταυτότητα της κοινωνίας της περιοχής.
Τα αντικείμενα, τα οποία, εκτός από το θέμα τους, καθρεφτίζουν ουσιαστικά τον πολιτισμό μέσα από τον οποίο γεννήθηκαν και τον οποίο εκφράζουν.
Κάθε ανθρώπινο δημιούργημα είναι ατομικό στη βάση του, αλλά έχει κοινωνικές προεκτάσεις, γιατί βασίζεται στις συλλογικές παραστάσεις που επικρατούσαν στην εποχή του.
Πρόκειται για αξιόλογη πολιτισμική προσπάθεια, που κρατάει ζωντανή την ιστορία και την παράδοση του τόπου και αξίζει δημόσιος έπαινος στους ανθρώπους, που συνέβαλλαν και συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
π. Ηλίας Μάκος
