Μέχρι το Σούλι έφτασε ο άγιος Κοσμάς, σύμφωνα με καταγραφές βιογράφων του, και μάλιστα στη σύναξη του Αγίου Δονάτου ήλεγξε τους Σουλιώτες, λέγοντάς τους: “Έχετε περηφάνεια” και καταδίκασε λεηλασίες σε περιοχές του κάμπου. Ωστόσο ευλόγησε τα βουνά του Σουλίου με τη φράση: “Ευλογημένα βουνά, θα σώσετε πολύ κόσμο”.
Τους Φιλιάτες επισκέφτηκε δύο φορές και την Παραμυθιά τρεις φορές και «ανασύστησε το Σχολείο της πόλεως στο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου”, ενώ από την κωμόπολη έστειλε γράμμα στον αδελφό του Χρύσανθο, κάνοντας τον απολογισμό της ζωής του.
Στο πέρασμά του από τη Θεσπρωτία, κάλυψε ολόκληρο σχεδόν το νομό, όπου ο αριθμός των εξισλαμισμένων, εκείνη την περίοδο, ήταν αρκετά μεγάλος.
Ωστόσο οι κάτοικοι, Ορθόδοξοι και Μουσουλμάνοι τον αγαπούσαν πολύ, και τον ακολουθούσαν. Στην Πάργα, για παράδειγμα, που ήταν Ενετοκρατούμενη τον συνόδευαν αρκετοί άνθρωποι, κάτι, που ανησύχησε και ενόχλησε τους τοπικούς παράγοντες.
Διάβηκε από το Μαργαρίτι, όπου άκουσαν τις ομιλίες του Τούρκοι πασάδες, ενώ στο Ελευθέρι οι κάτοικοι της περιοχής μιλούν ακὀμη για την ευωδιά του τόπου, που κάθισε ο άγιος, πάνω σε μια πέτρα.
Στο Γηρομέρι παρακολούθησαν τη διδαχή του 11000 άνθρωποι, μάλιστα στο σημείο, όπου μίλησε, υπάρχει εικόνισμα. Στο ημερολόγιό του ο π. Δημήτριος σημειώνει: «1779 Ιούνιος 5. Ήρθεν ο Άγιος Κοσμάς και εκήρυξε τον κόσμον όλον».
Στη Φοινίκη υπάρχει το ‘‘κόνισμα του Αγιοκοσμά’’, στο Πλαίσιο πρότεινε στους κατοίκους να μη μιλούν Αρβανίτικα.
Βρέθηκε σε πολλά χωριά της Θεσπρωτίας, Νεοχώρι, Μενίνα, Πετροβίτσα, Καρυότι, Δράγανη, Πόποβο, Κουκουλιοί, Τσαγκάρι, Λια, Πόβλα, Βαβούρι, Σαγιάδα και σε άλλα και παρότρυνε τους κατοίκους να στήνουν σταυρούς «εις ανάμνησιν του υπέρ ημών σταυρωθέντος».
Στην τελευταία του περιοδεία ο άγιος Κοσμάς πέρασε και από το χωριό Κάτω Ζάλογγο Ιωαννίνων, όπου μίλησε με θέρμη και σύστησε την ίδρυση σχολείου.
Σε επιστολή του στους Ζαλογγίτες, που διέσωσε στα 1889 ο ιστορικός της εποχής Δ.Α. Παναγιωτίδης-Μέξης και η οποία μεταφέρθηκε από το Ζάλογκο στο διπλανό Βλαχώρι, όπου φυλάσσονταν με επιμέλεια από μια οικογένεια, αλλά σήμερα δεν σώζεται (υπήρχε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70, γράφει: “Ευγενέστατοι αγαπητοί αδελφοί και τέκνα μου πνευματικά οι κατοικούντες την χώραν Ζάλογκον ασπαζόμενος σάς εύχομαι και παρακαλών τον άγιον Θεόν δια την ψυχικήν και σωματικήν σας υγείαν. Εγώ, αδελφοί μου, ως δούλος ανάξιος Χριστού του θεού ημών περιερχόμενος και διδάσκω, το κατά δύναμιν, τους χριστιανούς, ήλθα και εδώ εις την χώραν σας. Και βλέποντας ότι δεν έχετε σχολείον επαρακίνησα τους χριστιανούς και έδωσαν δια το σχολείον το κατά δύναμιν και προαίρεσιν, πρέπει δε και η ευγένιά σας να βοηθήτε πάντοτε το σχολείον σας, εξ ιδίων πόνων, ή από την χώραν κοινώς, ή και από βακούφια, δια να λάβητε και παρά Θεού τον μισθόν σας, και τιμή παρά των ανθρώπων, είμαι δε και εγώ χρεώστης να παρακαλώ τον κύριον να ευλογήση την χώραν σας, το σχολείον και τα παιδιά σας και να αξιώση να ζήσητε εδώ καλά και θεάρεστα και να σας βάλλη και εις τον παράδεισον, να χαίρησθε και να ευφραίνησθε και να δοξάζητε την αγία Τριάδα. Ταύτα και υγιαίνετε εν Κυρίω. 1779, αψοθ΄ Ιανουάριος, Κοσμάς ιερομόναχος και ανάξιος ευχέτης σας”.
Join the Conversation