Και να που φτάνουμε και φέτος αισίως στο αντάμωμα των Σουλιωτών.
Τα ελληνικά ανταμώματα έχουν τη δική τους Ιστορία και είναι δεμένα σφιχτά με την παράδοση. Αποτελούν μια ωραία και έντονη ψυχική και συναισθηματική έκφραση, συνοδευόμενη συνήθως με κάποια υλική απόλαυση. Και γίνονται πάντα με «καθαρή καρδιά». Πάρτε για παράδειγμα την «κακούργα» ξενιτιά ή τον «μοχθηρό» πόλεμο. Οι πιο ευφρόσυνες στιγμές στην πρόσκαιρη ανθρώπινη ζωή!
Τα καλοκαιρινά ανταμώματα μεγάλων ή μικρότερων κοινωνικών ομάδων με κοινούς δεσμούς, έχουν καταστεί τις τελευταίες δεκαετίες τοπικοί θεσμοί σε πολλές περιοχές της Πατρίδας μας. Αποτελούν μια ευκαιρία πρωτευόντως για γλέντια, φαγοπότια και χορούς -καθόλου επικριτέο φυσικά- και δευτερόντως έως …τριτευόντως- για στενότερη ουσιαστική επικοινωνία και πνευματική συν-δημιουργία. Κι αν παρεμπιπτόντως υπάρξει και καμιά τέτοια πρόταση, αυτή συνήθως απορρίπτεται. Πάντως για να πραγματοποιηθεί με επιτυχία ένα αντάμωμα δεν είναι τόσο απλό. Απαιτείται πολλή δουλειά αρκετών ανθρώπων για κάμποσες μέρες και το αναμένουμε πως και πως. Όπως η καμένη από το λιοπύρι γη αναμένει τη βροχή να δροσιστεί. Κι αν για κάποιους λόγους δεν πραγματοποιείται, εγείρεται σοβαρό τοπικό θέμα. Είναι σα να μας λείπει κάτι από την καλοκαιρινή συλλογική μας ζωή και την υλιστική μας ύπαρξη. Φαίνεται πως δεν πολυσυμπαθούμε πνευματικές δράσεις. Ας είναι…
Ας επανέλθουμε όμως στο Σούλι. Λίγες διαπιστώσεις και σκέψεις από την εμπειρία των μέχρι τώρα ανταμωμάτων νομίζω πως μπορεί να φανούν χρήσιμες για το μέλλον. Λοιπόν, για το Σουλιώτικο αντάμωμα οι δυσκολίες είναι και μεγαλύτερες και περισσότερες από άλλα, καθώς ο τόπος εκεί στα ψηλώματα είναι ορεινός και δυσπρόσιτος. Και απρόβλεπτο καιρικά. Όμως οι όποιες δυσκολίες δεν πρέπει να αποτελούν σοβαρό λόγο για ματαίωση ή υποβάθμισή του. Και, βέβαια, δεν πρέπει να είναι μια απλή πανηγυρίσια μάζωξη των κατοίκων της γύρω περιοχής με φαγοπότι, χορούς και τραγούδια. Και τι τραγούδια -από κάποια νυχτερινή ώρα και ύστερα… Καθώς ο Σούλι αποτελεί για τη νεότερη Ελλάδα και τον Ελληνισμό το μεγάλο σχολείο της Ελευθερίας, θεωρώ πως και το αντάμωμα επιβάλλεται να έχει τον ανάλογο χαρακτήρα και ύφος.
Τα τελευταία χρόνια την κύρια ευθύνη για τη διοργάνωση έχει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αυλοτόπου «Η ΓΛΑΒΙΤΣΑ», ο μόνος ενεργός σύλλογος στην περιοχή, και στον οποίο είχα, μέχρι πέρυσι, την τιμή να είμαι Γραμματέας του. Κάθε χρόνο που αναλαμβάναμε την ευθύνη, το κάναμε ομολογουμένως με «κρύα καρδιά». Όχι διότι ήταν πολλή η δουλειά και λίγα τα άτομα που έπρεπε να πασχίζουν επί αρκετές μέρες πριν. Ούτε τόσο για την οικονομική ανεπάρκεια, αλλά για το φόβο μήπως ο καιρός «μας τα χαλάσει» και φανούμε ασυνεπείς. Κυρίως όμως για την αγωνία μας να δώσουμε κάτι το διαφορετικό και ταιριαστό στην ηρωική ιστορία και τη σαγηνευτική για κάθε επισκέπτη-προσκυνητή Φύση της περιοχής.
Σε γενικές γραμμές νομίζω πως τα καταφέραμε όσο μας επέτρεψαν οι δυνατότητες. Στην κατεύθυνση αυτή της αναβάθμισης του ανταμώματος καθώς και γενικότερα στην ανάδειξη του ιστορικού χώρου πρέπει να τονιστεί η σημαντική συνεισφορά του «Ομίλου Απόδοσης τιμών και Ιστορικής Αναβίωσης Σουλίου» υπό τον ευπατρίδη κ. Ηλία Ζέρβα, απόγονο της φάρας των Ζερβαίων, του Πνευματικού Συλλόγου «Οι Φίλοι του Σουλίου» υπό τον ευπατρίδη κ. Μπανίκα Ιωάννη και η λειτουργία ως Μουσείου της αναπαλαιωμένης ιστορικής κατοικίας των ηρώων Λάμπρου και Φώτου Τζαβέλα με τη διαρκή μέριμνα του 8ου απογόνου τους ευπατρίδη κ. Κώστα Τζαβέλα. (Συγνώμη αν και κάποιος άλλος μού διαφεύγει).
Δεν παραγνωρίζω και τη μέχρι τώρα συνδρομή του Δήμου Σουλίου, κυρίως οικονομική -αν και τσιγκούνικη αφού ήταν ισοδύναμη με εκείνη των «χωριανικών» πανηγυριών. Ωστόσο πιστεύω πως την κύρια και καθοριστική ευθύνη για τη διοργάνωση του Ανταμώματος των απανταχού Σουλιωτών πρέπει να την έχει ο Δήμος με επικεφαλής τον ίδιο τον Δήμαρχο. Και ο λόγος είναι αυτονόητος. Απαιτείται μια πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια με ποικίλες και νέες ιδέες ώστε η εκδήλωση να πάρει τις διαστάσεις που επιβάλλει η λαμπρή Ιστορία και το μοναδικό φυσικό περιβάλλον του ηρωικού τόπου. Το εγχείρημα αυτό δεν πρέπει να είναι σαν όλα τα άλλα. Καταθέτω μια από αυτές τις ιδέες (την οποία έχω υποβάλλει στη Δημαρχία και παλαιότερα): Ως γνωστόν(;) υπάρχουν ανά την Ελλάδα οι παρακάτω περιοχές – κοινότητες με το όνομα «Σούλι»: Άνω και Κάτω Σούλι Αττικής, Σούλι Κορινθίας, Σούλι Αρκαδίας, Σούλι Ηλίας, Σούλι Λακωνίας, Μικρό Σούλι Σερρών, Παλαιό και Νέο Σούλι Αχαΐας. Υπάρχει επίσης και Σούλι στην Κορυτσά της Αλβανίας!
Ποιος δεν πιστεύει ότι τα χωριά αυτά έχουν σχέση με το Ιστορικό Σούλι; Τη σουλιώτικη καταγωγή τους διαπίστωσα προσωπικά με τις επαφές που μπόρεσα να έχω στη διάρκεια της θητείας μου. Επειδή η επικοινωνία και γνωριμία με τους ιθύνοντες των χωριών αυτών ή των δήμων στους οποίους υπάγονται δεν μπορεί να γίνει από ένα μικρό και φτωχικό σύλλογο, όπως αυτός του Αυλοτόπου, απαιτείται μια οργανωμένη και πολύπλευρη προσπάθεια που μόνο η Δημαρχία μπορεί να φέρει σε αίσιο πέρας. Στη συνέχεια θα ήταν πολύ σημαντικό και όμορφο να υπάρξουν οι απαιτούμενες πολιτιστικές και άλλες ανταλλαγές με όλα τα Σουλιωτοχωριά της Ελλάδας. Φανταζόμαστε άραγε τι αίγλη, τι απήχηση και τι ομορφιά θα είχαν τα ανταμώματα αυτά! Και τι σημασία θα αποκτούσε τότε ένα -επί τέλους!- συνέδριο για το Σούλι! (Άλλο χρέος κι αυτό για το οποίο θα επανέλθω).
Δίχως πάλι να αμφισβητώ τις καλές προθέσεις και προσπάθειες τα τελευταία χρόνια της Περιφέρειας Ηπείρου και του Υπουργείου Πολιτισμού, -αν και με πολύ αργά αποτελέσματα- με σκοπό την ανάδειξη του Τετραχώρου, θεωρώ πως τέτοια ανταμώματα θα συνέβαλλαν αποφασιστικά όχι μόνο στην περεταίρω ανάδειξη του ιστορικού τόπου, αλλά και στη στήριξη και διάσωση των διπλανών Σουλιωτοχωριών που βρίσκονται ήδη μια ανάσα από την ερήμωση. Κι αν αφανιστούν αυτά, φοβάμαι πως δε θα αργήσει η αφάνεια και του ίδιου του Πανελλήνιου Ιερού Χώρου του Σουλίου.
Γράφω όσα γράφω χωρίς κανένα τοπικιστικό ή εθνικιστικό πάθος παρά μόνο γιατί θεωρώ πως η προστασία, η ανάδειξη και ανάπτυξη της περιοχής αυτής είναι πατριωτική αναγκαιότητα και εθνικό χρέος όλων μας και δη των ιθυνόντων. Και η πρώτη ευθύνη ανήκει στον νεοεκλεγέντα με ευρεία πλειοψηφία Δήμαρχο Σουλίου.
Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε, ήρθε, νομίζω, η ώρα να συνδέσεις άρρηκτα το όνομά σου με την Ιστορία του Σουλίου. Τον τόπο του οποίου έχεις την τιμή και το προνόμιο να ηγείσαι δημοκρατικά. Και τότε η συνεισφορά σου στην τόσο μικρή κι ασήμαντη όσο και τόσο μεγάλη κι ατίμητη αυτή άκρη της πατρίδας μας θα αποτελεί σπουδαία και πολύτιμη παρακαταθήκη για την Ήπειρο και για όλους τους Έλληνες, εντός και εκτός συνόρων!
