Οι εορτές Σουλίου έγιναν και φέτος, με τη λαμπρότητα και εκεί, που πρέπει να εστιάσουμε, είναι η κληρονομιά, που, άφησαν με τον ηρωισμό τους οι Σουλιώτες. Για να γίνει, όμως, αυτό, χρειάζεται να η ιστορία του Σουλίου να εισαχθεί στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμια εκπαίδευσης, γιατί τώρα, μόνο μια μικρή αναφορά γίνεται, σ’ ένα βιβλίο του δημοτικού, χωρίς την παροχή επαρκών στοιχείων.
***
Ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Σεραπίων ήταν η πρώτη φορά, που συμμετείχε στις εκδηλώσεις, καθώς ανέλαβε καθήκοντα τον Νοέμβριο του 2023. Η πίστη των αγωνιστών του Σουλίου ήταν μεγάλη και ήταν το ψυχικό στήριγμά τους στις μάχες τους κατά του Αλή πασά. Μάλιστα η σημαία τους είχε τη μορφή του αγίου Γεωργίου, που θεωρούσαν προστάτη τους.
***
Επίσης η πρώτη φορά ήταν και για το δήμαρχο Σουλίου Θανάση Ντάνη, που επίσημα, με τη θεσμική του, δηλαδή, ιδιότητα, ήταν παρών στις εορτές Σουλίου. Και από πολλούς επικροτήθηκε, η αναφορά του, κατά τον χαιρετισμό, στα προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί κάτοικοι, όπως η έλλειψη βασικών υποδομών, κατά κανόνα δρόμοι, αλλά και η μη επίλυση του ιδιοτησιακού, που δυσχεραίνει κατά πολύ των μονίμων κατοίκων τις δραστηριότητες, που στην πλειοψηφία τους είναι κτηνοτροφικές.
***
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς, που επικρατεί στην περιοχή του Σουλίου είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα για την ανάδειξή του. Όλη η γη, καθώς και τα ακίνητα στο Σούλι ανήκουν στο δημόσιο και δεν υπάρχει ιδιωτική περιουσία. Το ζήτημα του ιδιοκτησιακού στο Σούλι ως εμπόδιο για την περαιτέρω ανάπτυξη και αξιοποίησή του τόπου είχε επισημάνει παλαιότερα η υπουργός Πολιτισμού Λίδα Μενδώνη, σημείωσε πρόσφατα και ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέκος Καχριμάνης, καθώς η Περιφέρεια έχει αναλάβει την υλοποίηση έργων.
***
Για να γίνει οποιαδήποτε παρέμβαση, που δεν μπορεί να αγνοήσει αυτούς, που κατοικούν στο Σούλι, έστω και λίγοι, που είναι, και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις να επιστρέψουν και άλλοι, πρέπει να γίνει νομοθετική ρύθμιση, με την οποία να ξεκαθαρίσουν οι ασάφειες, οι οποίες εμφανίζονται ως προς το ποιοι είναι οι αρχαιολογικοί χώροι, ποιες είναι οι δασικές περιοχές και το τι πρέπει να αποδοθεί στους πολίτες.
***
Εξάλλου για να αναστηλωθούν παλαιά κτίσματα και να μετατραπούν, όπως σχεδιάζεται, βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών, σε τουριστικά καταλύματα και μονάδες μεταποίησης κτηνοτροφικών προϊόντων, ώστε και να δημιουργηθούν δυνατότητες επισκεψιμότητας και να συντηρηθεί και να συγκρατηθεί και να αυξηθεί ο πληθυσμός, χρειάζεται ειδικός νόμος, που μέχρι στιγμής δεν έχει δρομολογηθεί.
***
Κατά τον εορτασμό πολλά άτομα επισκέφθηκαν την οικία των Τζαβελλαίων, όπου λειτούργησε και έκθεση με διασωθέντα αντικείμενα των Σουλιωτών. Το σπίτι των Τζαβελλαίων, που στην αυλή του «ζωντανεύουν» χρόνους αλλοτινούς οι προτομές του Λάμπρου και της Μόσχως Τζαβέλα, στον ιστορικό χώρο του Σουλίου εγκαινιάστηκε ανακαινισμένο, την Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2021,με ιδιωτική πρωτοβουλία, μετά από προσπάθειες πολλών ετών του αείμνηστου απογόνου της φάρας των Τζαβελλαίων ταξίαρχου ε.α. Λάμπρο Τζαβέλλα, που από το 1985 ανέλαβε την πρωτοβουλία ανακαίνισής του και από ερείπια, που ήταν, το αποκατέστησε με την παραδοσιακή μορφή του.
***
Και την προσπάθειά του συνεχίζει με τον ίδιο παλμό ο γιος του Κώστας Τζαβέλλας, τιμώντας με υψηλό πατριωτικό αίσθημα ευθύνης και φρόνημα την παρακαταθήκη των προγόνων του. Με μεγάλο ζήλο και κοπιώδη αγώνα κάνει ό,τι μπορεί για να μην ξεχαστεί, αλλά και να μην αλλοτριωθεί η ιστορία και το πνεύμα των Σουλιωτών.
***
Ο χρόνος άφησε την πατημασιά του πάνω στον κακοτράχαλο τούτο βράχο, που η γραμμή του ακουμπάει δυνατά στον ουρανό, φορτωμένη ερειπωμένα αρχοντικά, μισογκρεμισμένα, αλλά και ορθά, σαν τους λαβωμένους Σουλιώτες πολεμιστές, που δεν άφηναν παρά νεκροί τον αγώνα. Τυλιγμένα στην αχλύ του θρύλου και της σιωπής, έχουν αποθέσει στους αιώνες τα μυστικά τους. Λιθάρια μαυρισμένα από τις μπόρες και τη φωτιά, θυμίζουν στον επισκέπτη, πως εδώ κάποτε κατοικούσαν γίγαντες, πως η ιστορία του Σουλιού, υπήρξε και θα υπάρχει.
