Το ό,τι συμβαίνει με κάποιους νέους και τις εκτροπές τους στη βία, δεν μπορεί να μην σχετίζεται, εκτός από την οικογένεια και άλλες κοινωνικές παραμέτρους, και με την παιδεία.
Σίγουρα χρειάζεται αναβάθμιση η παιδεία και ένας καθοριστικός παράγοντας προς αυτή την κατεύθυνση είναι, μαζί με τις γνώσεις, να καλλιεργεί και τις αρετές.
Υπό την έννοια αυτή είναι θετική η εξέλιξη, που, επιτέλους, αν και πολύ καθυστερημένα, κάλλιο αργά παρά ποτέ, άρχισε να συζητείται, ελπίζουμε να είναι σοβαρή η συζήτηση και να έχει αποτέλεσμα, η ανάγκη, η μεγάλη ανάγκη, η αδήριτη ανάγκη αλλαγής στο σύστημα των πανελληνίων εισαγωγικών εξετάσεων στα Πανεπιστήμια .
Το υπάρχον, όχι μόνο διαλύει τα παιδιά, με την αποστήθιση, αλλά και περιορίζει αισθητά τις γνώσεις τους, αφού, μετά από μια εβδομάδα, έχουν ξεχάσει ό,τι έχουν διαβάσει και δεν τα βοηθάει να αναδείξουν και να αποδείξουν δεξιότητες και ψυχικά χαρίσματα. Έτσι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν οικοδομεί προσωπικότητες, αλλά αντίθετα τις αποδομεί.
Το ισχύον σύστημα έχει το σοβαρό μειονέκτημα ότι κρίνει το μέλλον κάθε υποψηφίου σε τέσσερα διαγωνίσματα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ευρύτερες προσλαμβάνουσες, η καλλιέργεια και οι επιδόσεις των μαθητών κατά τη φοίτησή τους στο Λύκειο και χωρίς να σταθμίζεται η ουσιαστική μάθησή τους.
Αυτό, που κάποιοι, παρουσιάζουν ως πλεονέκτημα, ότι, δηλαδή, οι Πανελλήνιες διασφαλίζουν το αδιάβλητο, δεν είναι και ακριβώς έτσι, αφού δεν αξιοποιούν με δίκαιο τρόπο τις δυνατότητες των μαθητών, καθώς κύριο, μάλλον αποκλειστικό, χαρακτηριστικό τους, είναι η απομνημόνευση και όχι αυτές καθ’ αυτές οι γνώσεις των διαγωνιζομένων, που συμβάλλουν και στην εσωτερική τους αναγέννηση.
Αυτό, που χρειάζεται κατά τη γνώμη μας, δεν είναι, βέβαια, η κατάργηση των πανελλήνιων εξετάσεων, όπως παλαιότερα άστοχα είχε προταθεί, όλοι στα Πανεπιστήμια και όσοι μπορέσουν ας αποφοιτήσουν (εκτός αν οι εξετάσεις εισαγωγής διενεργούνται με παιδαγωγικά και αξιολογικά κριτήρια από τα ίδια τα Πανεπιστήμια, ωστόσο και αυτό θέλει αρκετή σκέψη), αλλά ο ορθός τρόπος διεξαγωγής τους. Έτσι ώστε το μέλλον των νέων να μην κρίνεται από μια στιγμιαία απόδοση, αλλά να λαμβάνονται υπόψη στις ερωτήσεις περισσότεροι παράμετροι, που θα έχουν να κάνουν με την πορεία του υποψηφίου σ’ όλα τα χρόνια της μαθητικής του πορείας.
Αυτό, φυσικά, απαιτεί μια βασική προϋπόθεση: Την αναβάθμιση του σχολείου, που είναι εύθραυστο και οι ρωγμές, που εμφανίζει, είναι στην πραγματικότητα οι ρυτίδες του.
Αλλά το σχολείο δεν αναβαθμίζεται μόνο με τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις, οι οποίες επιβάλλονται από την ψηφιακή εποχή, που ζούμε, όπως τα «πολλαπλά βιβλία» (για κάθε μάθημα θα υπάρχουν περισσότερα του ενός βιβλία και ο κάθε εκπαιδευτικός θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ποιο θα διδάξει στους μαθητές του) ή οι διαδραστικοί πίνακες ή η αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας ορισμένων μαθημάτων.
Αυτό, που αναμφίβολα χρειάζεται είναι η αλλαγή νοοτροπίας και η αναζήτηση ενός νέου μοντέλου αγωγής, με την συνειδητοποίηση ότι η παιδεία είναι έννοια πλατύτερη από την εκπαίδευση. Συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα του ανθρώπου να έχει οργανωμένη σκέψη και σχετίζεται με το «φωτισμό» του νέου για την κατανόηση της παρουσίας του στον κόσμο. Η ορθή παιδεία, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια άριστη εκπαίδευση, που θα υπηρετεί τον άνθρωπο.
Να δίνεται η ευκαιρία στους νέους να χρησιμοποιούν τα μαθήματά τους ως υλικό αλλαγής των πραγμάτων, καθώς και για να αντιλαμβάνονται, αλλά και να γεύονται το ωραίο και το αληθινό ως τρόπο ζωής. Έτσι θα μπουν οι βάσεις για μια αληθινή πρόοδο, που θα είναι συνεχώς παρούσα.
Οι γοργές αλλαγές στην κοινωνία, μετατόπισαν το βάρος της εκπαίδευσης από την παρεχόμενη γνώση και τις ανάγκες των νέων, όχι στην ανάπτυξη του πνεύματος και της ψυχής, αλλά στην ταχύτατη αξιοποίηση της πληροφορίας με σκοπό οι νέοι να εισέλθουν στην αγορά εργασίας, που ούτε αυτό επιτυγχάνεται στις ημέρες μας, καθώς η ανεργία μαστίζει τη νεότητα.
Είναι απαραίτητο τα σχολεία από απλές εκπαιδευτικές μονάδες να γίνουν εστίες οικοδόμησης μαθητών με κριτική σκέψη, που να μπορούν να βλέπουν καθαρά την πραγματικότητα της κοινωνίας και αγωνίζονται με ηθικούς κανόνες, που τους προστατεύουν από το να αναπτύξουν βίαια ένστικτα και παρανοϊκές συμπεριφορές και τους αποτρέπουν από το να καταντήσουν πτώματα από το άγχος και την έλλειψη νοήματος της ζωής.
Το σχολείο είναι βασικός και απαραίτητος κοινωνικός θεσμός, έστω και αν ένα παλαιότερο τραγούδι έλεγε: «Δεν χρειαζόμαστε εκπαίδευση, δεν χρειαζόμαστε έλεγχο της σκέψης, δεν χρειαζόμαστε σαρκασμούς στην τάξη».
Είναι τραγικό, και πρέπει να εκλείψει, να διαπιστώνουμε στους νέους κυρίως ανθρώπους να περνάει η ζωή τους μέσα από τα στεγνά τους χέρια σαν ποτάμι και να μην τους αγγίζει καν, να μην τους ενεργοποιεί και να μην τους κάνει διεκδικητικούς για το καλύτερο και το ανώτερο.
Η μαθητική ζωή δεν είναι ούτε παρένθεση, ούτε καταναγκαστικό έργο. Αν το σχολείο μοιάζει να λειτουργεί σαν κέντρο απομνημόνευσης, που υπηρετεί την προαγωγή από τη μια βαθμίδα εκπαίδευσης στην άλλη, δεν ευθύνεται το ίδιο, αλλά όλοι εμείς, που σε εποχή, που οδηγεί σε ερήμους και στο χάος, δεν αντιστεκόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις στην κατάρρευση της παιδείας.
