Εδώ, στο Βυζαντινό Αρχαιολογικό Βυζαντνινό Πάρκο Οσδίνας Παραμυθιάς, νιώθεις τους ψιθύρους της ιστορίας να ζωντανεύουν μια πολιτισμική πορεία αιώνων,
Παρότι αναστηλώθηκε το Βυζαντινό Πάρκο Οσδίνας πριν 9 περίπου χρόνια, παραμένει “νεκρό” από επισκεψιμότητα και πάλι απροστάτευτο στη φθορά του χρόνου.
Στη βραχώδη ράχη “Παλιοχώρα”, σε φυσικά οχυρή θέση στην ανατολική όχθη του Καλαμά, κάτω από το χωριό Πέντε Εκκλησιές, στην έξοδο του ποταμού από το στενό φαράγγι, αιώνες αργότερα από την εγκατάλειψη του ελληνιστικού οικισμού, από τον οποίο μικρά μόνο τμήματα της πολυγωνικής οχύρωσής τουδιατηρούνται, ιδρύθηκε η βυζαντινή Οσδίνα ή Ουζντίνα.
Μετά από πενταετή σχεδόν προετοιμασία και εργασία της 8ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων το αρχαιολογικό πάρκο Βυζαντινού-Μεταβυζαντινού οικισμού Ουζντίνας, έγιναν παρεμβάσεις και το Βυζαντινό Πάρκο είναι ανοιχτό στο κοινό, ωστόσο επισκέπτες δεν υπάρχουν, ούτε επιπλέον φροντίδα για τη συντήρησή του.
Η υλοποίηση του έργου ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2010 με την εκπόνηση μελετών που ήταν απαραίτητες για την έναρξη των εργασιών πεδίου. Έτσι οι εργασίες διαμόρφωσης και ανάδειξης του οικισμού ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2012 και ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2015.
Περιλάμβαναν εκτεταμένους καθαρισμούς, ανασκαφικές έρευνες, συστηματικές εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης των ναών και των οικιών, συντήρηση των τοιχογραφιών, τοπογράφηση της περιοχής, δημιουργία διαδρομών επισκεπτών, πινακίδες πληροφόρησης και έκδοση αρχαιολογικού οδηγού, ωστόσο αυτά έμεινε αναξιοποίητα.
Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη διάρκεια των υστεροβυζαντινών (13ος-14ος) και πρώτων μεταβυζαντινών (15ος -17ος) αιώνων. Κατά την παράδοση, στον οικισμό της Ουζντίνας υπήρχαν δέκα ναοί. Σήμερα εντοπίζονται οκτώ ναοί και μία σκήτη από τους οποίους σε καλή κατάσταση διατήρησης είναι αυτοί της Κοίμησης της Θεοτόκου, των Ταξιαρχών, του Αγίου Αθανασίου, του Αγίου Δημητρίου και του Προφήτη Ηλία, ενώ οι ναοί του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Γεωργίου σώζονται σε επίπεδο θεμελίωσης. Οι δύο επιβλητικοί ναοί (Ταξιαρχών, Κοίμησης Θεοτόκου), που βρίσκονται στο κέντρο του οικισμού, χρονολογούνται στον 16ο και 17ο αιώνα αντίστοιχα. Εσωτερικά είναι κατάγραφοι με τοιχογραφίες που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα ζωγραφικής του 17ου αιώνα.
Τούτος ο ολοκάθαρος κόσμος, που αναδύεται μέσα από τα μνημεία του Βυζαντινού Οικισμού της Οσδίνας, κάνει τον άνθρωπο να σηκώσει το κεφάλι του από τη γη και από μια εσωτερική ανάγκη να λατρέψει ψηλά στα ουράνια το φως, ακόμη και όταν ξετυλίγονται οι σκιές του δειλινού.
