Οι βασικές αλλαγές που επέρχονται είναι οι εξής:
Καταργείται το Αεροπορικό Στρατηγείο της Σμύρνης (CC Air) και αντικαθίσταται από ένα Χερσαίο Στρατηγείο, επίσης στη Σμύρνη, που μεταφέρεται από την Ισπανία.
Το μοναδικό πλέον Αεροπορικό Στρατηγείο (CC Air) θα εδρεύει στη Γερμανία (Ramstein), ενώ το μοναδικό Ναυτικό Στρατηγείο (CC MAR) θα εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο (Northwood).
Στον αεροπορικό τομέα, παραμένουν δύο μόνο CAOC (από τα επτά υφιστάμενα), αυτά του Uedem (Γερμανία) και της Torrejοn (Ισπανία), ενώ το Αναπτυσσόμενο Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων μεταφέρεται από την Ολλανδία (Millingen) στην Ιταλία (Poggio Renatico).
Από την ελληνική πλευρά προβάλλεται το γεγονός ότι απομακρύνεται το Αεροπορικό Στρατηγείο της Σμύρνης, που ως γνωστόν εμπλεκόταν στα ζητήματα του επιχειρησιακού ελέγχου στο Αιγαίο, και το γεγονός ότι «στην ενοποιημένη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ, εκτός από τις οντότητες της Δομής Διοίκησης περιλαμβάνονται και αυτές της Δομής Δυνάμεων, στις οποίες η Ελλάδα μετέχει με το CAOC της Λάρισας, το NDC-GR (Γ’ Σώμα Στρατού – Θεσσαλονίκη) και το Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής (Χανιά). Σημειώνεται ότι το CAOC Λάρισας θα λειτουργεί υπό μόνιμη ελληνική διοίκηση και όχι με εναλλαγή Έλληνα και Τούρκου διοικητή, όπως είχε συμφωνηθεί από τη χώρα μας στις αρχές του 2009».
Μέχρι τώρα και με βάση τη συμφωνία του 2003, που προέβλεπε Αμερικανό διοικητή και Τούρκο επιτελάρχη στο στρατηγείο της Σμύρνης, δινόταν η ευχέρεια στη Τουρκία να παγιώνει τις παράνομες διεκδικήσεις της στο Αιγαίο σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος. Για το λόγο αυτό η κατάργηση του Αεροπορικού στρατηγείου της Σμύρνης αποτέλεσε ένα από τους κεντρικούς στόχους της Ελληνικής εξωτερικής και Αμυντικής πολιτικής. Πλέον η αεροπορική δραστηριότητα στο Αιγαίο, θα υπάγεται σε έλεγχο, ο οποίος θα ασκείται από το Ράμσταϊν της Γερμανίας.
Αλλά η απόφαση για κατάργηση του στρατηγείου της Σμύρνης συνδέεται άμεσα με τη δυσαρέσκεια των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ, σε σχέση με την στρατηγική την οποία ακολουθεί τελευταία η Τουρκία, τόσο σε ότι αφορά στις σχέσεις της με τον ισλαμικό κόσμο και, κυρίως, με το Ιράν, όσο και με την δραστηριότητά της στους κόλπους του ΝΑΤΟ , κυρίως στο θέμα της Λιβύης. (Η απόφαση της Τουρκίας να ναυλώσει τον περασμένο Απρίλιο το εμπορικό πλοίο «Ankara», το οποίο συνοδευόταν από 12 τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 και από μία φρεγάτα του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, με σκοπό να φθάσει στο λιμάνι της Βεγγάζης για τον απεγκλωβισμό 250 ατόμων από την Μισράτα και τη Βεγγάζη είχε προκαλέσει ενόχληση στους κόλπους του ΝΑΤΟ).
Η Τουρκία αντέδρασε άμεσα στη κατάργηση του Στρατηγείου Σμύρνης μέσω του υπουργού Εθνικής Άμυνας Βέχτι Γκιονούλ, ο οποίος δήλωσε ότι «Εμείς επιμέναμε για ένα σχήμα στη θέση αυτού το οποίο υπήρχε στη Σμύρνη, έτσι ώστε να μην αναζητείται το προηγούμενο, και το οποίο θα προβάλλει τη διεθνή ταυτότητα της Σμύρνης μας. Έγινε μια συγκεκριμένη εργασία και δόθηκε αγώνας για αυτό. Τώρα, το Αρχηγείο χερσαίων Δυνάμεων του ΝΑΤΟ έρχεται στη Σμύρνη. Έτσι στη θέση των αεροπορικών δυνάμεων θα έρθουν στη Σμύρνη οι χερσαίες δυνάμεις».
Μάλιστα, όπως λέγεται, ενώ στόχος της Τουρκίας ήταν μετά την απώλεια του αεροπορικού στρατηγείου της Σμύρνης, να αναλάβει την αρμοδιότητα του Ναυτικού Στρατηγείου, τελικά της δόθηκε εκείνο των Χερσαίων δυνάμεων, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι δυνατότητες ελέγχου της αεροναυτικής δραστηριότητας στο Αιγαίο, σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος. Η προσδοκία της Άγκυρας, η οποία δεν επαληθεύτηκε αναφορικά με το Ναυτικό Στρατηγείο, δεν είναι καθόλου τυχαία, δεδομένου ότι έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια οι προκλήσεις της στον θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου, κυρίως μέσω των «αβλαβών διελεύσεων». Βέβαια η Τουρκία «συνεπής» στην αναθεωρητική της πολιτική, θα συνεχίσει να εγείρει θέματα όπως το καθεστώς της Λήμνου, την στρατικοποίηση των νησιών Αιγαίου κλπ. Είναι όμως διαφορετικά τα «προβλήματα» (κατ’ ουσία οι μονομερείς απαιτήσεις της) να παραμένουν σε διμερές επίπεδο και άλλο να εγγράφονται οι αμφισβητήσεις της σε Νατοϊκό πλαίσιο, καθόσον αναγκάζεται η Συμμαχία να τηρεί τη γνωστή απαράδεκτη πολιτική των «ίσων αποστάσεων» που ευνοεί τις τουρκικές αξιώσεις. Τα περισσότερα προβλήματα στον αεροπορικό τομέα ομολογουμένως προέρχονταν από το Αεροπορικό Στρατηγείο της Σμύρνης.
Αλλά και χωρίς αποτύπωση της τουρκικής δραστηριότητας στο Αιγαίο στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες κινδυνεύει να μείνει η Αθήνα, λόγω των μεταβολών που επέρχονται από τη νέα δομή διοίκησης της Συμμαχίας. Το θέμα απειλεί να ανατρέψει την πάγια επιλογή της Αθήνας να μεταβιβάζει στο Γενικό Αρχηγείο του ΝΑΤΟ όλα τα σήματα παραβάσεων των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών στο Αιγαίο, ώστε να μην υπάρχει αμφισβήτηση της εκδήλωσης προκλητικότητας από πλευράς της γείτονος.
Με την έως τώρα δομή, η Αθήνα είχε ορίσει τον τομέα ευθύνης του CAOC Λάρισας με βάση τα όρια του FIR Αθηνών. Ο ίδιος τομέας ευθύνης ίσχυε και παλαιότερα, για οποιοδήποτε νατοϊκό κέντρο επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Οποιοδήποτε αεροσκάφος εισέρχεται στον τομέα ευθύνης χαρακτηρίζεται με μία «ταυτότητα». Υπάρχουν τέσσερις «ταυτότητες»: φίλιο, άγνωστο, ύποπτο ως εχθρικό και εχθρικό. Η Αθήνα έχει υιοθετήσει παγίως ως εθνική επιλογή την τακτική να χαρακτηρίζει τα τουρκικά αεροσκάφη που εισέρχονται στον τομέα ευθύνης του CAOC με την «ταυτότητα» ύποπτα ως εχθρικά. Παρά τις κατ’ επανάληψη οχλήσεις από την πλευρά του ΝΑΤΟ, για τις οποίες υπάρχει εκτίμηση ότι ήταν εν πολλοίς υποκινούμενες και από την Άγκυρα, η Αθήνα συνέχισε αυτή την τακτική, επαναλαμβάνοντας το επιχείρημα ότι αποτελεί εθνική επιλογή.
Η σημασία της καταγραφής είναι ιδιαίτερη. Η εικόνα της κίνησης που καταγράφεται από το CAOC της Λάρισας, όπως και από τα υπόλοιπα CAOC, διαβιβάζεται στο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες. Έτσι, η ελληνική πλευρά μπορούσε ανά πάσα στιγμή να επικαλεστεί τις σχετικές καταγραφές για να αποδείξει τις κινήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο, ενώ δεν μπορούσε σε καμιά περίπτωση η νατοϊκή διοίκηση να επικαλεστεί άγνοια της τουρκικής προκλητικότητας.
Θεωρούμε ότι η εγκατάσταση του Χερσαίου Στρατηγείου στη Σμύρνη δεν πρέπει να μας προβληματίζει ιδιαίτερα, αν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν ότι οι χερσαίες επιχειρήσεις δεν παράγουν τα γνωστά σε μας προβλήματα του αεροπορικού η ναυτικού τομέα. Άλλωστε η Τουρκία θα υποστεί το οικονομικό κόστος του φιλοξενούντος έθνους, αλλά και το πολιτικό κόστος στον αραβικό κόσμο, από πιθανή ανάπτυξη στη περιοχή. Εν πάση περιπτώσει, το κέρδος από την κατάργηση του αεροπορικού στρατηγείου της Σμύρνης και την εξάλειψη των γενεσιουργών αιτίων δημιουργίας τριβών σε ενδοσυμμαχικό επίπεδο είναι μεγαλύτερο κάθε άλλου μειονεκτήματος.
Στο πλαίσιο της Συνόδου των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ συνήλθε με τη συμμετοχή του Υπουργού Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας για πρώτη φορά μετά το 2008 και την κρίση με τη Γεωργία. Η επανενεργοποίηση του Συμβουλίου αυτού είναι ένα σημαντικό βήμα, μετά το θετικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί με την παρουσία του Προέδρου Μεντβέντεφ στη Λισαβόνα τον περασμένο Νοέμβριο.
* Ο Γιώργος Γκορέζης είναι στρατηγός ε.α., απόφοιτος της Σχολής Διοίκησης και Επιτελών Αμερικής ( Command and General Staff College ), και διετέλεσε Διευθυντής Πληροφοριών ( Chief IP Intelligence Production ) στη Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ ( NATO AFSOUTH-NAPLES ).
Προηγούμενες σχετικές δημοσιεύσεις:
. Το Νέο Αμυντικό Δόγμα του ΝΑΤΟ, Γ. Γκορέζη Άρθρο, Νοέ 21, 2011.
. Η Νέα (σχεδιαζόμενη ) Δομή ΝΑΤΟ Λειτουργεί σε Βάρος των Κυριαρχικών μας Δικαιωμάτων, Γ. Γκορέζη, Άρθρο, Σεπ 30, 2009.
Join the Conversation