‘’Τες εμάξωξε εις το μέρος Τέτοιο πήδημα δεν είδαν
Του Ζαλόγγου το ακρινό Ούτε γάμοι ούτε χαρές
Της ελευθεριάς ο έρως Κι άλλες μέσα τους επήδαν
Και τες έμπνευσε χορό Αθωότερες ζωές. ‘’
Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ
Εκεί στον βράχο, τον ‘’ιερό’’ βράχο του Ζαλόγγου βρήκαν καταφύγιο κυνηγημένες από τους Τουρκαλβανούς του Αλή πασά οι Σουλιώτισσες. Σουλιώτισσες, μικρές μανάδες με τα παιδιά στα χέρια και στην αγκαλιά, κι άλλα μέσα στην κοιλιά τους, όπως μας λέει ο ποιητής μας Διονύσιος Σολωμός.
Οι πιο πολλές από τη φάρα του Κουτσονίκα, ο οποίος πίστεψε στις υποσχέσεις του Αλή πασά, ότι μπορούν να ζήσουν ήσυχα σε οποιοδήποτε μέρος της επικράτειάς του και δεν πήγαν στην Πάργα μαζί με τους άλλους.
Εκεί στον παγωμένο βράχο, 18 Δεκεμβρίου του 1803, έπρεπε ν’ αποφασίσουν πως θα ζήσουν. Θάνατος και όχι σκλαβιά ήταν η απόφασή τους και στήσανε χορό. Στήσανε χορό μπροστά στα έκπληκτα μάτια των εχθρών τους που τις καταδίωκαν. Να πώς περιγράφει ο αυτόπτης μάρτυρας Σουλειμάν αγάς, αξιωματικός του Αλή πασά την απόφασή τους ‘’Εκατό γυναίκες έμειναν με μια ομάδα παιδιών. Είχαν βρεθεί χωρισμένες από τους δικούς τους και από το ύψος του βράχου στον οποίο είχαν σκαρφαλώσει, γίνονταν μάρτυρες της τρομερής τύχης των συντρόφων τους. Η τύχη αυτή τους απειλούσε με τη σειρά τους.Μια ξαφνική όμως απόφαση τους υπόσχεται να τους βοηθήσει εναντίον της ατιμίας και της ντροπής της τιμωρίας. Πιάνονται από τα χέρια, αρχίζουν ένα χορό, που τα βήματά του τα κινούσε ένας ασυνήθιστος ηρωισμός και η αγωνία του θανάτου τόνιζε τον ηρωισμό του. Τραγούδια πατριωτικά τον συνόδευαν, οι επωδοί τους αντηχούσαν στ’ αυτιά των μουσουλμάνων. Ο ουρανός ασφαλώς τις άκουε. Στο τέλος των επωδών οι γυναίκες βγάζουν μια διαπεραστική και μακρόσυρτη κραυγή, που ο αντίλαλός της σβήνει στο βάθος ενός τραγικού γκρεμού, όπου ρίχνονται μαζί με όλα τα παιδιά τους.’’
Αυτά διηγείται με δάκρυα στα μάτια, στον Ιμπραήμ Μανζούρ εφέντι, εξισλαμισμένο Γάλλο μισθοφόρο, υπεύθυνο του πυροβολικού του Αλή πασά από το 1816 και μετά.
Ο Σουλειμάν αγάς ήταν εχθρός των Σουλιωτών και όχι υμνητής τους. Τι λόγο είχε να πει τα γεγονότα διαφορετικά απ΄ότι έγιναν;
Αλλά ο χορός του Ζαλόγγου – κατά τους Πέτρο Πιζάνια, Βάσω Ψιμούλη, Μαρία Ρεπούση, Αλέξη Πολίτη και άλλους – είναι προιόν της ‘’εθνικής μυθοπλασίας’’. Τι ατυχία γι΄αυτούς. Τους εθνικούς μύθους δεν τους έγραψαν οι εθνικοί μας ιστορικοί, ιστοριογράφοι και αγωνιστές. Τους θρύλους τους δημιούργησαν οι ίδιοι οι εχθροί μας και με τι περιγραφή.
Για την ιστορικότητα του χορού στο Ζάλογγο έγραψαν πολλοί και σύγχρονοι την εποχή εκείνη όπως ο Χριστόφορος Περραιβός, ο Α. Ιδρωμένος από την Πάργα, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Γάλλος πρόξενος Πουκεβίλ, ο Γάλλος φιλόλογος Κλώντ Φωριέλ στη συλλογή των ‘’Δημοτικών τραγουδιών της Ελλάδας’’, η οποία κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1824, ο Ιμπραήμ Μανζούρ στ ‘απομνημονεύματά του,τα οποία εκδόθηκαν στο Παρίσι. Αργότερα ιστορικοί όπως ο Παπαρρηγόπουλος, ο Αραβαντινός.Ο Ιωάννης Λαμπρίδης στα ‘’ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ’’,ο οποίος με επιτόπια έρευνα το 1888 στην Καμαρίνα, κάτω από το Ζάλλογγο και με τις μαρτυρίες των κατοίκων, συγγενών του Μάρκου Μπότσαρη αλλά και με την αυτοβιογραφία του Θεοδώρου Παπαθωμά, γραμματέας στο τελωνείο του Φαναρίου την εποχή των γεγονότων γράφει ότι ‘’ εν χοροίς όντως και άσμασι τη 11 π.μ. κατεκρημνήσθηκαν ‘’ . Είναι πράγματι κρίμα που η παράδοση δεν διέσωσε τα ονόματα όλων αυτών που θυσίασαν τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους για να μη γίνουν σκλάβοι και να πεθάνουν με δική τους απόφαση ελεύθερες.
Μια θυσία που συγκλόνισε και ενέπνευσε ποιητές, ζωγράφους, συγγραφείς , μουσικούς στην Ελλάδα στην Ιταλία, στη Γαλλία έως την Αμερική.
Λίγοι μόνο Έλληνες συγγραφείς και ιστορικοί, σήμερα δεν συγκινούνται και αμφισβητούν τον χορό του Ζαλόγγου, ένας θρύλος για τις ανάγκες της ‘’εθνικής μυθοπλασίας’’ όπως ισχυρίζονται.
Δεν έχουμε καμμιά αμφιβολία, ότι όταν τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα δεν βολεύονται με την αλήθεια, πάντα θα υπάρχουν πρόθυμοι κονδυλοφόροι που θα γράφουν και θα ξαναγράφουν τα ιστορικά γεγονότα όπως βολεύει κάθε φορά την κυρίαρχη τάξη. Πριν από την υλοποίηση μιας πολιτικής ατζέντας, όπως είναι σήμερα η Παγκοσμιοποίηση, προηγούνται οι θεωρητικοί της για να διαμορφώσουν και να προετοιμάσουν τους λαούς για την ‘’αναγκαιότητα’’ των δεινών που θα φέρει η νέα πολιτική τάξη, των λίγων κι εκλεκτών του διεθνούς και μεγάλου κεφαλαίου. Τα εθνικά κράτη και οι εθνικές ταυτότητες είναι εμπόδια για τα συμφέροντα της Παγκοσμιοποίησης, η οποία θέλει ανοικτά σύνορα για να διακινούνται χωρίς εμπόδια τα κεφάλαια, τα προιόντα, οι υπηρεσίες και φυσικά οι εργαζόμενοι – σκλάβοι, μετανάστες από τόπο σε τόπο και από χώρα σε χώρα, χωρίς εργασιακά, κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα για να πλουτίζουν περισσότερο τα άπληστα αφεντικά. Εμπόδια είναι τα εθνικά κράτη με τα σύνορά τους, η εθνική ταυτότητα και ό,τι την σηματοδοτεί, ιστορία, γλώσσα, πολιτισμός, παραδόσεις, εθνικοί αγώνες, ήρωες και ηρωικές πράξεις.
Ένα εθνικό και ηρωικό σύμβολο είναι και το Σούλι με τους αγώνες των Σουλιωτών. Γι’ αυτό βάλλονται και λοιδορούνται το Κούγκι, το Ζάλογγο, η Ρηνιάσα, ο Σέλτσος, τα βαμμένα από το αίμα των Σουλιώτικων παιδιών. Τι κι αν έγραψαν τόσοι και τόσοι για τον χορό του Ζαλόγγου, όταν το χρήμα ρέει άφθονο από ξένα κέντρα τύπου ‘’Ανοικτής Κοινωνίας’’ του διεθνούς κερδοσκόπου Τ. Σόρος, ο οποίος μέσα από δεκάδες Μ.Κ.Ο. μπορεί να χρηματοδοτεί και να εξαγοράζει συνειδήσεις, καθηγητές, πανεπιστήμια, πολιτικούς, κυβερνήσεις, Μ.Μ.Ε. και δημοσιογράφους. Έτσι γίνεται και η παραχάραξη της ιστορίας και η αποδόμηση των εθνικών συμβόλων και ηρώων. Για τις ανάγκες της μεγιστοποίησης των κερδών των λίγων, μόλις του 1% των κατοίκων της γής που κατέχουν τον πλούτο σε βάρος των λαών που γίνονται όλο και πιο φτωχότεροι. Γι’ αυτό αποδομείται ότι κάνει ένα λαό περήφανο και ικανό να αντισταθεί, όταν βάλλονται τα συμφέροντα και τα δικαιώματά του.
Τραγούδια πατριωτικά συνόδευαν το χορό, λέει ο αυτόπτης μάρτυρας και όχι το ΄΄Έχε γεια καημένε κόσμε ‘’, το οποίο γράφτηκε 100 χρόνια αργότερα για τις ανάγκες του θεατρικού έργου του Σπύρου Περεσιάδη ‘’Ο χορός του Ζαλόγγου ‘’. Κάποιοι αρνητές του χορού ισχυρίζονται ότι εφόσον δεν χόρεψαν αυτό το τραγούδι, δεν υπήρξε και χορός. Τα τραγούδια γράφονται μετά τα ηρωικά γεγονότα, ακριβώς για να τιμήσουν, να υμνήσουν και να διατηρήσουν στη συλλογική μνήμη τις ηρωικές πράξεις.
Η Ηπειρώτικη λαική μούσα τραγούδησε αυτή την ηρωική πράξη και πολλά τραγούδια έφτασαν μέχρι τις μέρες μας. ‘Ενα από αυτά είναι από τη συλλογή των Σουλιώτικων τραγουδιών του Παπα – Αναστάση.
‘’Στο Ζάλογγο κάνουν χορό γυναίκες παντρεμένες
Σουλιώτισσες ανύπαντρες και αρραβωνιασμένες
Μανάδες έχουν τα παιδιά σφικτά στην αγκαλιά τους
Χορεύουν και γκρεμίζονται θέλουν τη λευτεριά τους
Στο Σούλι και στο Ζάλογγο σκλάβοι ποτέ δεν ζούνε
Σουλιώτισσες χορεύοντας όλες θα γκρεμιστούνε. ‘’
Εμείς οι Σουλιώτες έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε την ιστορική αλήθεια και να μην επιτρέψουμε να γίνει πολτός στο μίξερ της Παγκοσμιοποίησης και της όποιας πολιτικής σκοπιμότητας
Φωτογραφία: Γιώργος Ευσταθίου
Join the Conversation