Όσο και αν φαίνεται παράξενο 14 εκκλησίες και 17 εικονίσματα έχει μικρό χωριό στη Θεσπρωτία. Πρόκειται για τις Πέντε Εκκλησιές (παλαιά Οσδίνα) Παραμυθιάς, όπου υπάρχει το Βυζαντινό Πάρκο μ’ ένα σύμπλεγμα παλαιών ναών, ωστόσο, παρά την ανάδειξή του παλαιότερα, τώρα παραμένει εγκαταλελειμμένο.
Θα μπορούσε με τις κατάλληλες ενέργειες και παρεμβάσεις να αποτελέσει χώρο θρησκευτικού, και όχι μόνο, τουρισμού και να προσελκύει επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η ύπαρξη τόσων ναών και τόσων εικονισμάτων αναδεικνύει τη θρησκευτικότητα όσων κατοίκησαν κατά καιρούς στον τόπο και την ακμή της περιοχής κατά τα βυζαντινά χρόνια.
Ο πολύ δραστήριος για τον τόπο του, έστω και εξ αποστάσεως, συνταξιούχος εκπαιδευτικός Παναγιώτης Γεωργίου από τις Πέντε Εκκλησιές, ιεροψάλτης επί χρόνια στη χορωδία του μητροπολιτικού ναού Αθηνών, που ασχολείται με την ανάδειξη της ιστορίας, της λαογραφίας και της πίστης στο χωριό του, κατέγραψε τους ναούς και τα εικονίσματα.
Σημειώνει σχετικά:
Οι εκκλησίες, που έδωσαν το όνομα στο χωριό.
Οι πέντε εκκλησιές.
1. Κοίμηση της Θεοτόκου 1610
2. Ταξιαρχών 1577
3. Άγ. Δημήτριος
4. Άγ. Αθανάσιος
5. Προφ. Ηλίας 1858
Άλλες εκκλησίες στην Παλιοχώρα.
6. Άγ. Ιωάννης
7. Άγ. Νικόλαος
8. Άγ. Γεώργιος
9. Άγ. Κων/νος
Στο χωριό.
10. Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου 1888 και
11. του Αγ. Ιωάννη 1986, για τις οποίες έγραψα σε προηγούμενη ανάρτηση.
Στη Μίχλα.
12. Το μοναστήρι της Παναγίας, «Το Γενέθλιον της Θεοτόκου».
13. Όπως με πληροφόρησε ο χωριανός μας και συνάδελφος Αναστάσιος Μπαλάσκας, στο χώρο του μοναστηριού της Παναγίας, περίπου εκεί που γίνεται το πανηγύρι, μέχρι το 1960 υπήρχε η Αγία Τράπεζα και τα μωσαϊκά του Ι. Ναού του Αγίου Κων/νου και της Αγίας Ελένης.
14. Επίσης, όπως μου είπε η θεία μου, υπήρχε και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο δρόμο πηγαίνοντας προς τις Τσοκάτες. Τώρα είναι μόνον τα ερείπια.
Τα εικονίσματα.
Παλιοχώρα.
1. Αγ. Ιωάννη στο κάστρο. Το έκανε η Μαργαρίτα Ζώη-Μπάτση.
2. Αγ. Γεωργίου, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.
3. Της Παναγίας, στη Γούρα του Ποστόλη.
4. Αγίας Άννας (Αγιοσάννας). Το έχτισε ο Χρήστος Ζώης (Κιτσιο-Κολιός).
5. Αγ. Νικολάου, πάνω από το νεκροταφείο. Το έχτισε ο Ευάγγελος Νικολάου (Βαγγελη-Τσίλης).
6. Αγ. Κων/νου και Ελένης, στη ράχη του Δημήτρη Μπάτση (Μητρο-Μπάτση), που τότε την έλεγαν «ράχη του Κονόμου». Το έκανε ο Βορειοηπειρώτης δάσκαλος Γεώργιος Έξαρχος, που υπηρέτησε στο χωριό μας από το 1948 μέχρι το 1950.
7. Της Παναγίας, στο Αμπέλι του Μέρου.
8. Αγ. Γεωργίου, στην Μπριάλοβα.
9. Αγ. Νικολάου, στον Αϊ-Νικόλα.
10. Αγ. Κων/μου και Ελένης, στου Κουτσοχήτου
11. Αγ. Σπυρίδωνα, στα Σπυροπηγάδια. Είναι μικρό εκκλησάκι και το έχτισε ο Ιωάννης Θεοδώρου (Γιαννη-Λάμπρος).
12. Αγ. Βαρβάρας, στα Σιάδια.
13. Αγ. Κυριακής, στου Μαλουκά κοντά στο σπίτι μου στη Μίχλα. Το έκανε η Ευανθία, η αδερφή του Θωμά Λάμπρου (Θωμα-Σιώζου), γιατί την ώρα που έβγαζε νερό απ’ το πηγάδι της έπεσε μέσα το μικρό παιδί της. Αυτή, αφού φώναξε για να την ακούσουν οι χωριανοί, πήδηξε κι αυτή μέσα, για να μην πνιγεί το μικρό. Τελικά οι χωριανοί την έβγαλαν ζωντανή κι αυτή και το παιδί της. Επειδή ήταν Κυριακή, έκανε το εικόνισμα της Αγίας Κυριακής.
14. Του Αγίου Ελευθερίου, στα Αχούρια. Το έχτισε στο χωράφι του ο Λευτέρης Κεφαλάς, εκεί που στις 23 Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί έκαψαν ζωντανούς οκτώ χωριανούς μας.
15. Της Αγίας Παρασκευής στο δρόμο για την Πλακωτή 50 μέτρα από το Ροϊδολάκκο. Το έχτισαν οι χωριανοί μας το 1960, όταν έκαναν τη διάνοιξη του δρόμου, γιατί εκεί γλύτωσαν πέντε άτομα από ένα βράχο που έπεσε μόλις έφυγαν οι εργάτες.
16. Του Αγίου Βασιλείου (;) κοντά στο Ροϊδολάκκο. Το έχτισε ο Βασίλης Βαγγ. Μητσέλος, γιατί όταν πήγαινε στο χωριό έπεσε ένας βράχος σε απόσταση λίγων μέτρων από το αυτοκίνητό του και ευτυχώς αυτός δεν έπαθε τίποτα.
17. Αγ. Τριάδας, στη ράχη στον Κούτουλο. Το έχτισε ο θείος μου Περικλής Γ. Γεωργίου, που ο παππούς μου και ο πατέρας του ήταν αδέρφια. Στο εικόνισμα αυτό το 1952 η πρεσβυτέρα Ευανθία Δούγια, του παπα-Γιάννη, γυρίζοντας από τη Μίχλα που θέριζαν το σιτάρι, γέννησε το δεύτερο παιδί της, τον Χρήστο που τώρα είναι στην Αμερική. Η θεία μου, που τότε ήταν δεκατεσσάρων ετών, της έδωσε το μαντήλι της, για να βάλει το παιδί, και έτρεξε στο χωριό, για να πει στη βάβω-Θοδώρω, την πεθερά της, να πάρει μια κουβέρτα και να βγει στο εικόνισμα για να πάρει το παιδί. Η παπαδιά ήταν απ’ το Βλαχώρι. Ήταν ωραία γυναίκα, ψηλή και καλός- άγιος άνθρωπος.
Όταν θυμάμαι αυτό το εικόνισμα, που το βλέπαμε από το χωριό, στη ράχη του βουνού με φόντο τον ουρανό, μου έρχεται στη μνήμη μου το ποίημα του Κώστα Κρυστάλλη: «Το ηλιοβασίλεμα. …Καλότυχοί μου χωριανοί ζηλεύω τη ζωή σας, την απλοϊκή σας τη ζωή πόχει περίσσιες χάρες. Μα πλιο πολύ το μαγικό ζηλεύω γυρισμό σας, όντας η μέρα σώνεται και βασιλεύει ο ήλιος».
Θυμάμαι τη γιαγιά μου κι όλους τους χωριανούς μας, ζαλωμένοι να κατηφορίζουν στις κογκέλες (στροφές), κατάκοποι απ’ τη δουλειά όλη την ημέρα, και το φως απ’ το καντήλι της Αγίας Τριάδας να φαίνεται σαν άστρο φωτεινό στον ουρανό. Όμορφη αλλά δύσκολη ζωή και γι’ αυτό σκορπιστήκαμε στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Έτσι, για να θυμούνται οι παλιοί κι οι νέοι να μαθαίνουν, και όσοι έφυγαν στη μνήμη μας να μένουν”.
Έκανε, πραγματικά, εξαιρετική δουλειά ο κ. Γεωργίου, καταγράφοντας μεθοδικά τους πολλούς ναούς και τα πολλά εικονίσματα του χωριού του. Και κυρίως χρήσιμη για τη διάσωσή τους.
Join the Conversation