19 ναοί υπήρχαν στο ιστορικό Σούλι το 1887 | Γράφει ο π. Ηλίας Μάκος

Σύμφωνα με κτηματολόγιο, το οποίο δεν σώζεται σήμερα, αλλά αναφέρεται σε ιστορικές πηγές, που συντάχθηκε στις 25 Οκτωβρίου του 1887, και φέρει την υπογραφή του επισκόπου Παραμυθίας Ιωάννου και έχει την σφραγίδα “Ιερά Επισκοπή Παραμυθίας”, υπήρχαν δεκαεννιά ναοί στο ιστορικό Σούλι.

Η 58η σελίδα του κτηματολογίου αυτού, περιείχε κατάλογο των ναών του Σουλίου, που έχει ως εξής:

1) Άγιος Δονάτος 2) Άγιος Ιωάννης 3) Κωνσταντίνου και Ελένης 4) Άγιος Νικόλαος 5) Κοίμηση της Θεοτόκου 6) Άγιος Δημήτριος 7) Προφήτης Ηλίας 8) Άγιος Δονάτος 9) Αγία Παρασκευή 10) Αγία Κυριακή 11) Άγιος Σπυρίδων 12) Άγιος Δημήτριος 13) Άγιος Νικόλαος 14) Άγιος Βασίλειος 15) Άγιος Μηνάς 16) Άγιος Χαράλαμπος 17) Αγία Μαρίνα 18) Αγία Αικατερίνη 19) Άγιοι Ανάργυροι.

Από αυτούς τους ναούς, ο πρώτος, του Αγίου Δονάτου, διατηρείται μέχρι σήμερα. Η μονή της Αγίας Παρασκευής (Κουγκίου), αναστηλώθηκε το 1963. Εξάλλου σκόρπια ερείπια του ναού του αγίου Γεωργίου συναντά ο προσκυνητής στο Σούλι.

Οι ναοί του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Ιωάννου, χρησίμευαν για τον ομαδικό εκκλησιασμό όλων των κατοίκων του Σουλίου, ενώ οι υπόλοιποι 17 ήταν είτε παρεκκλήσια, είτε ναοί, που ανήκαν στις πατριές των Σουλιωτών, όπου οι Σουλιώτες εκκλησιάζονταν κατά συνοικίες.

Με εξαίρεση το ναό του Αγίου Δονάτου, που βρίσκεται σε λόφο κοντά στο Σούλι, οι υπόλοιποι 18 στον κατάλογο του κτηματολογίου ήταν μέσα στον χώρο του ιστορικού Σουλίου.

Ο μεγάλος αριθμός των ναών (19 συνολικά) σ’ έναν μικρό εδαφικά τόπο, όπως είναι αυτός του Σουλίου, δηλώνει απερίφραστα την μεγάλη θεοσέβεια των Ελλήνων Ορθόδοξων Σουλιωτών.