Η παραδοσιακή φορεσιά της Παραμυθιάς μέσα από το εθνικό κέντρο τεκμηρίωσης

Κανένα κομμάτι της υλικής λαϊκής παράδοσης δεν μας είναι πιο προσφιλές από ό,τι οι ελληνικές τοπικές φορεσιές. Τις έχουμε δει φορεμένες σε γλέντια στο χωριό, φυλαγμένες σε μπαούλα ως ενθύμιο, κρεμασμένες σε προθήκες μουσείων. Χρωματιστές, πλουμιστές, χειροποίητες και ολόμαλλες, μας συνδέουν με τις γενιές προγόνων μας που τις κέντησαν και τις φόρεσαν.

Στον συσσωρευτή πολιτιστικού περιεχομένου Search Cultur που αναπτύσσεται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης παρουσιάζεται η παραδοσιακή φορεσιά της Παραμυθιάς .

Συχνά εμφανιζόταν στα γραπτά με το όνομα καφτάνια, λόγω του καφτανιού, που είναι βασικό στοιχείο της φορεσιάς.

Τα κύρια μέρη της φορεσιάς είναι: η φανέλλα, το πουκάμισο, το μισοφόρι, το μισοφούστανο, η φουστάνα, το καφτάνι, το ζουνάρι, η ζούνα, η ποδιά, τα τσουράπια και τα καντούρια.

Τα μαλλιά τους τα έπλεκαν σε φαρδόκοσσα, την οποία στόλιζαν με το καρμπόνι και έδεναν το διστθιμέλι και τη μαγουλίκα, στολίζοντας με τα παγούνια. Στα κοσμήματα συναντάμε αλυσίδες με φλουριά, ασημένιες ή μαλαματένιες καρφίτσες, το γκερντάνι και τη μπούρλια.

Η φανέλλα ήταν υφαντή ή πλεκτή με μακριά μανίκια. Το πουκάμισο ήταν άσπρο, μακρύ ως τον αστράγαλο με μακριά και πλατιά μανίκια. Τα καθημερινά είναι βαμβακερά, ενώ τα γιορτινά από ύφασμα σγουρό. Τα παλιά ποκάμισα έχουν αντικατασταθεί με νέα που έχουν δαντέλα. Το μισοφόρι είναι μπούστος, χωρίς μανίκια, με φούστα και σούρες και φτάνει έως τη μέση της γάμπας. Είναι βαμβακερό ή μάλλινο ανάλογα με την εποχή. Το μισοφούστανο ή φουστάνα είναι μια πλατιά μακριά φούστα που φοριέται πάνω από το μεσοφόρι. Είναι βαμβακερά ενώ το χειμώνα μάλλινα. Το καφτάνι είναι μακρύς επενδύτης με μακριά μανίκια, τα οποία το καλοκαίρι ήταν φτιαγμένα από τσίτια καιν το χειμώνα υφαντά από μαλλί και βαμβάκι. Τα νυφικά καφτάνια ήταν από μετάξι συνήθως, και το χειμώνα από μεταξωτό βελούδο.

Το ζουνάρι με την κορώνα είναι χάλκινη ζώνη που φοριέται πάνω από το καφτάνι γύρω από τη μέση. Η ζούνα φοριόταν από τα κορίτσια στις γιορτές. Ήταν μια ταινία χρυσοΰφαντη με πόρπες(κλειδωτήρια). Η ποδιά φοριέται στις γιορτές κάτω από το ζουνάρι και είναι μακριά όσο το καφτάνι. Φτιαγμένη από υφαντό η καθημερινή, ενώ η γιορτινή ήταν ολοκέντητη και είχε βολάν. Τα τσουράπια ήταν μάλλινες κάλτσες με κεντήματα χρωματιστά. Τα καντούρια ήταν κοινά παπούτσια από χοντρό μαύρο πετσί με χαμηλό τακούνι και φούντα μπροστά. Σήμερα έχουν αντικατασταθεί από τα σκαρπίνια.

Η φαρδόκοσσα ήταν μια πλατιά μακριά πλεξούδα που έκαναν οι νύφες αλλά και οι γυναίκες στις γιορτές, με το καρμπόνι, που ήταν το νόμισμα που κρεμόταν από την άκρη της. Το διστθιμέλι ήταν μεταξωτό κλαδωτό μαντήλι, άσπρο ή ζαχαρί για τις νύφες, με διάφορα σχέδια για τις γυναίκες και με σκούρα χρώματα για τις ηλικιωμένες. Η μαγουλίκα ήταν ένα δεύτερο μαντήλι, βαμβακερό σε διάφορα χρώματα. Τα παγούνια είναι δύο ασημένιες πλάκες που στερεώνονται στη μαγουλίκα πάνω από τα αυτιά, από τις οποίες κρέμονται αλυσίδες με φλουριά. Το γκερντάνι ήταν το περιλαίμιο από φλουριά, ενώ τη φορεσιά συμπληρώνει η μπούρλια, ένα επιστήθιο κόσμημα με φλουριά.